Η συλλογή, η ανάλυση και η (πολιτική και στρατιωτική) αξιοποίηση πληροφοριών που αφορούν στην εθνική ασφάλεια και στην άμυνα μιας χώρας είναι μία διαδικασία ζωτικής σημασίας τόσο για τη χάραξη της εθνικής πολιτικής και για τον σχεδιασμό των διπλωματικών κινήσεων της χώρας όσο και για την έγκαιρη (άρα και εν πολλοίς αποτελεσματική) στρατιωτική αντίδρασή της σε κάθε εξωτερική απειλή, όταν η διπλωματία αποδειχθεί ατελέσφορη.
Μία από τις βασικότερες αδυναμίες της εξωτερικής πολιτικής, αλλά και της εθνικής άμυνας της Ελλάδος κατά το παρελθόν αποδείχθηκε ακριβώς ο πόλεμος των πληροφοριών. Βεβαίως, επιβάλλεται να επισημανθεί ότι το πρόβλημα δεν υφίστατο στο σκέλος της συλλογής και της ανάλυσης των πληροφοριών, καθώς τα στελέχη των αρμοδίων κρατικών υπηρεσιών, παρά τα πενιχρά τεχνολογικά μέσα που διέθεταν, κατόρθωναν να συγκεντρώνουν εγκαίρως πολύτιμες πληροφορίες και να τις διαβιβάζουν άμεσα στις υπερκείμενες πολιτικές ηγεσίες τους.
Το πρόβλημα εντοπιζόταν πάντα είτε στην αδυναμία των πολιτικών ηγεσιών να αντιληφθούν την ακριβή αξία των πληροφοριών που λάμβαναν για την προάσπιση των εθνικών μας συμφερόντων είτε στην απροθυμία τους να τις αξιοποιήσουν επί τη βάσει μιας ακατανόητης νοοτροπίας διαρκούς κατευνασμού των παραδοσιακών αντιπάλων της χώρας μας και μιας "μεταφυσικής" πίστης τους ότι ο έσχατος κίνδυνος θα αποφευχθεί με την παρέμβαση κάποιας "υπερβατικής" δύναμης...
Η τραγική πολιτική διαχείριση της κρίσης των Ιμίων (Ιανουάριος 1996) με τα γνωστά δραματικά αποτελέσματα για τη χώρα μας ανέδειξε περίτρανα, μεταξύ άλλων, και την αξία των πληροφοριών τόσο για την αποφυγή στο μέλλον ανάλογων καταστάσεων (υπό την έννοια της διαχείρισής τους εν τη γενέσει τους και πριν λάβουν διαστάσεις κρίσεως) όσο και για την επιτυχή αντιμετώπισή τους, αν παρόλα αυτά συμβούν εξαιτίας της πάγιας εχθρικής και επιθετικής πολιτικής της Τουρκίας.
Για να καταστεί αυτό σαφές, αρκεί να τεθούν δύο βασικά ερωτήματα:
1) Θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί η δυσμενής για εμάς τελική έκβαση της κρίσης των Ιμίων, αν η πολιτική ηγεσία της χώρας την κρίσιμη νύκτα της 31ης Ιανουαρίου είχε δεχτεί να λάβει γνώση για τις τελευταίες πληροφορίες περί των κινήσεων της Τουρκίας, τις οποίες εναγωνίως (κατά δήλωσή του πάντα στην τηλεοπτική εκπομπή "ΦΑΚΕΛΟΙ") ο τότε αρχηγός της Ε.Υ.Π. αντιναύαρχος Λεωνίδας Βασιλικόπουλος προσπαθούσε να δώσει περιμένοντας επί ματαίω πολλή ώρα έξω από το γραφείο του πρωθυπουργού στη Βουλή χωρίς εντέλει να γίνει δεκτός;
2) Είχε πραγματικά τόση σημασία για τις όποιες αποφάσεις της πολιτικής μας ηγεσίας η πληροφορία περί του ακριβούς αριθμού των Τούρκων βατραχανθρώπων (η παρουσία τους και ο αριθμός τους κατά προσέγγιση είχαν ήδη επιβεβαιωθεί από το ηρωικό πλήρωμα του ελικοπτέρου) που είχαν καταλάβει τη δυτική βραχονησίδα των Ιμίων, ώστε να χρειαστεί να διέλθει επί τούτου τόσες φορές το ελληνικό ελικόπτερο πάνω από τη βραχονησίδα (όπως προκύπτει από την απομαγνητοφωνημένη συνομιλία του κυβερνήτη του μοιραίου ελικοπτέρου με τον κυβερνήτη της φρεγάτας Ναυαρίνο που παρουσιάστηκε στην τηλεοπτική εκπομπή "ΦΑΚΕΛΟΙ") σε ακραίες καιρικές συνθήκες με το γνωστό τραγικό αποτέλεσμα;
Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η Ιστορία έχει αξία μόνον όταν διδάσκει και ότι πραγματικά σοφός είναι όποιος δεν επαναλαμβάνει τα ίδια σφάλματα...
Τα πρόσφατα γεγονότα στον Έβρο με την απολύτως επιτυχή εκ μέρους της Ελλάδος απόκρουση της υβριδικής επίθεσης της Τουρκίας (με την εργαλειοποίηση των προσφύγων/μεταναστών) κατέστησαν σαφές ότι οι ελληνικές υπηρεσίες πληροφοριών επιτέλεσαν πολύ αποτελεσματικά το εθνικό τους καθήκον. Ταυτοχρόνως, κατέδειξαν ότι η πολιτική ηγεσία της χώρας αξιοποίησε τις πληροφορίες αυτές (ενδεχομένως και πληροφορίες που αρύονται οι υπηρεσίες πληροφοριών μας από αντίστοιχες υπηρεσίες φιλικών προς εμάς χωρών) προς όφελος των εθνικών μας συμφερόντων. Τέλος, τα πρόσφατα γεγονότα του Έβρου επιβεβαίωσαν το αυτονόητο, ότι δηλ. η Ελλάδα διαθέτει την ισχύ να προασπίζεται τα δίκαιά της και διά της ράβδου, όπου δεν πίπτει λόγος...
Η προσεκτική "ανάγνωση" των επίσημων ανακοινώσεων και των δηλώσεων των θεσμικών παραγόντων της χώρας μας κατά την παρούσα περίοδο δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι υπάρχουν βάσιμες πληροφορίες περί σχεδιαζόμενης από την Τουρκία στρατιωτικής πρόκλησης με σκοπό να δημιουργηθούν τετελεσμένα εις βάρος των δικαίων και των απορρεόντων από το διεθνές δίκαιο και τις διεθνείς συνθήκες δικαιωμάτων της Ελλάδος.
Στο πνεύμα αυτό, δεδομένου ότι η πολιτική ηγεσία της Ελλάδος φαίνεται απολύτως αποφασισμένη να υπερασπιστεί στο ακέραιο τα κυριαρχικά μας δικαιώματα σε αέρα, θάλασσα και ξηρά και ότι οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας μας είναι ικανότατες και προθυμότατες να φέρουν εις πέρας τις όποιες εντολές λάβουν από την κυβέρνηση, ευχή όλων είναι να πρυτανεύσει η λογική στη σκέψη του Τούρκου προέδρου. Σε αντίθετη περίπτωση είναι βέβαιο ότι η Τουρκία θα διδαχθεί με πολύ επώδυνο τρόπο το μάθημα που, σωφρόνως πράττουσα τότε, απέφυγε να διδαχθεί το 1987.
*Ο Κωνσταντίνος Παΐδας είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Βυζαντινής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Γεννήθηκε το 1974. Είναι πτυχιούχος του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης (1996) και διδάκτωρ Βυζαντινής Φιλολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης (2003). Έχει δημοσιεύσει οκτώ επιστημονικά βιβλία και δεκάδες μελέτες σε επιστημονικά περιοδικά διεθνούς εμβέλειας, οι οποίες αφορούν στην πολιτική σκέψη και στην αυτοκρατορική ιδεολογία των Βυζαντινών, στη βυζαντινή ιστοριογραφία, στη βυζαντινή πολιτική ρητορική, στο βυζαντινό δίκαιο, στη δημώδη βυζαντινή και στη νεοελληνική λογοτεχνία. Είναι μέλος της Ελληνικής Επιτροπής της Association Internationale des Études Byzantines, της Ελληνικής Παλαιογραφικής Εταιρείας και της Ελληνικής Ιστορικής Εταιρείας. Κατά το παρελθόν δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και στο Πανεπιστήμιο Πατρών.