Τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας για την περίοδο 2026–2027, το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της ΕΕ, τη διεύρυνση της Ένωσης και τη γεωοικονομική συγκυρία εξετάζουν σήμερα οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες.
Παρουσία του Ουκρανού Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, η χρηματοδότηση της Ουκρανίας την επόμενη διετία αποτελεί το κεντρικό ζήτημα της Συνόδου. Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων καλούνται να δώσουν συνέχεια στη δέσμευση που ανέλαβαν στο προηγούμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, προκειμένου να καλυφθούν οι αυξημένες οικονομικές, στρατιωτικές και ανθρωπιστικές ανάγκες του Κιέβου.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, οι συνολικές ανάγκες της Ουκρανίας για το διάστημα 2026–2027 ανέρχονται σε 135,7 δισ. ευρώ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καταθέσει δύο βασικές επιλογές χρηματοδότησης, οι οποίες καλύπτουν περίπου τα δύο τρίτα του ποσού, δηλαδή 90 δισ. ευρώ.
Η πρώτη αφορά κοινό δανεισμό της ΕΕ, με εγγύηση τον κοινοτικό προϋπολογισμό. Πρόκειται για λύση που απαιτεί ομοφωνία και συναντά ισχυρές αντιστάσεις από αρκετά κράτη-μέλη, με τη Γερμανία να εκφράζει επιφυλάξεις και την Ουγγαρία να δηλώνει ανοιχτά την αντίθεσή της.
Η δεύτερη επιλογή, η οποία φαίνεται να συγκεντρώνει ευρύτερη στήριξη, είναι το λεγόμενο «δάνειο επανορθώσεων», με αξιοποίηση δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων εντός της ΕΕ. Η λύση αυτή μπορεί να εγκριθεί με ειδική πλειοψηφία και δεν επιβαρύνει άμεσα τους εθνικούς προϋπολογισμούς. Σε αυτό το σενάριο, η Ουκρανία θα αποπληρώσει το δάνειο μόνο εφόσον η Ρωσία καταβάλει αποζημιώσεις· διαφορετικά, οι κυρώσεις θα παραμείνουν σε ισχύ και τα ρωσικά κεφάλαια παγωμένα. Υπενθυμίζεται ότι τα κράτη-μέλη αποφάσισαν πρόσφατα την επ’ αόριστον παράταση του παγώματος των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, χωρίς εξαμηνιαία ανανέωση.
Σήμερα, περίπου 210 δισ. ευρώ από τα αποθεματικά της ρωσικής κεντρικής τράπεζας βρίσκονται δεσμευμένα σε ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, εκ των οποίων περίπου 185 δισ. ευρώ τελούν υπό τη διαχείριση της Euroclear στο Βέλγιο. Η βελγική κυβέρνηση εκφράζει έντονες ανησυχίες για τους νομικούς και χρηματοοικονομικούς κινδύνους και ζητά σαφείς εγγυήσεις από τους εταίρους της για επιμερισμό του ενδεχόμενου κόστους.
Παράλληλα, χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία ζητούν διαβεβαιώσεις ότι τυχόν ενεργοποίηση των εγγυήσεων δεν θα επηρεάσει τους εθνικούς στόχους δαπανών στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών δημοσιονομικών κανόνων. Την ίδια στιγμή, Βέλγιο, Ιταλία, Βουλγαρία και Μάλτα υπέγραψαν κοινή δήλωση με την οποία ζητούν τη συνέχιση της διερεύνησης εναλλακτικών λύσεων με χαμηλότερο οικονομικό και νομικό ρίσκο.
Οι διαβουλεύσεις συνεχίστηκαν έως αργά χθες το βράδυ σε επίπεδο πρέσβεων, με την πλειοψηφία των κρατών-μελών να εμφανίζεται καταρχήν υπέρ του δανείου επανορθώσεων, υπό την προϋπόθεση ύπαρξης επαρκών εγγυήσεων και μηχανισμών αλληλεγγύης. «Πρέπει να υπάρξει συμφωνία – διαφορετικά το μήνυμα για την ΕΕ θα είναι καταστροφικό», σημείωναν Ευρωπαίοι διπλωμάτες.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο παράτασης της Συνόδου μέχρι να επιτευχθεί αποτέλεσμα, ενώ η Ύπατη Εκπρόσωπος Κάγια Κάλας ξεκαθάρισε ότι οι ηγέτες δεν θα αποχωρήσουν χωρίς απόφαση. Από την πλευρά του, ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς προειδοποίησε ότι ενδεχόμενη αποτυχία θα έπληττε σοβαρά την Ευρώπη για χρόνια, τονίζοντας ότι το Συμβούλιο καλείται να αποδείξει πως μπορεί να σταθεί ενωμένο «σε μια κρίσιμη καμπή της ιστορίας».
Στα υπόλοιπα θέματα της Συνόδου περιλαμβάνεται η πρώτη στρατηγικού χαρακτήρα συζήτηση για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2028–2034. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατατέθηκε τον Ιούλιο του 2025 και, σύμφωνα με τον Αντόνιο Κόστα, στόχος είναι η επίτευξη συμφωνίας έως το τέλος του 2026, ώστε τα νέα προγράμματα να τεθούν σε ισχύ στις αρχές του 2028.
Σε ό,τι αφορά τη διεύρυνση της ΕΕ, την οποία ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου χαρακτηρίζει «γεωστρατηγική επένδυση», οι ηγέτες θα εξετάσουν την πρόοδο υποψήφιων χωρών και τα επόμενα βήματα, με έμφαση στην αυστηρά αξιοκρατική διαδικασία και την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων.
Τέλος, κατά το δείπνο εργασίας, θα πραγματοποιηθεί ανταλλαγή απόψεων για τη γεωοικονομική κατάσταση και τον αντίκτυπό της στην ανταγωνιστικότητα της Ένωσης. Η συζήτηση θα επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση εξωτερικών πιέσεων, την επιτάχυνση της εμπορικής ατζέντας της ΕΕ και την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας. Στην ατζέντα περιλαμβάνονται επίσης, συνοπτικά, η κατάσταση στη Μέση Ανατολή, καθώς και ζητήματα άμυνας, ασφάλειας και μετανάστευσης.