Στις αρχές του 2025, η ανοιχτή διπλωματική σύγκρουση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι με τον Ντόναλντ Τραμπ και τον Τζέι Ντι Βανς στο Οβάλ Γραφείο αποκάλυψε το εύθραυστο υπόβαθρο των σχέσεων Ουάσινγκτον–Κιέβου. Από τότε, οι δεσμοί πέρασαν από διακυμάνσεις, με την Ευρώπη να σπεύδει να καλύψει τα κενά και να κρατήσει τις ΗΠΑ «δεμένες» στο ουκρανικό άρμα.
Όπως σημειώνει ο Εντ Άρνολντ στο Politico, το ευρωπαϊκό σοκ μεταφράστηκε σε κινητοποίηση: ο Κιρ Στάρμερ και ο Εμανουέλ Μακρόν εγκαινίασαν τη «συμμαχία των προθύμων» με 34 χώρες, ενώ αργότερα ο Μακρόν ανακοίνωσε ότι 26 κράτη δηλώνουν έτοιμα να στείλουν στρατεύματα στην Ουκρανία μετά από κατάπαυση πυρός ή ειρηνευτική συμφωνία. Στην πράξη, όμως, η ευρωπαϊκή φιλοδοξία σκοντάφτει στην ίδια πραγματικότητα: χωρίς την αμερικανική ομπρέλα, μένει σχέδιο επί χάρτου.
Κι εδώ βρίσκεται ο πυρήνας του προβλήματος. Όσο κι αν η Ευρώπη επενδύει πολιτικά, η μόνη εγγύηση που μετρά είναι της Ουάσινγκτον — κι αυτή ο Ζελένσκι καλείται να την «αγοράσει», ακόμη και με επώδυνους συμβιβασμούς. Η υλικοτεχνική εξάρτηση των ευρωπαϊκών σχεδίων από τις ΗΠΑ είναι τέτοια που, στο τέλος του 2025, το ερώτημα δεν είναι τι θέλει το Κίεβο, αλλά πόσο δεσμευμένη είναι η Αμερική.
Η Μόσχα ως τελικός κριτής
Παρά τις δυτικές διεργασίες, όλα δείχνουν ότι η πραγματική μόχλευση βρίσκεται στη Μόσχα. Η σκιά του Μνημονίου της Βουδαπέστης —εκείνων των κούφιων «εγγυήσεων» που δεν εμπόδισαν τη ρωσική επιθετικότητα— βαραίνει κάθε σημερινή συζήτηση. Ο Ζελένσκι γνωρίζει ότι έχει καεί μια φορά από υποσχέσεις χωρίς δόντια.
Στο τραπέζι βρίσκεται ακόμη και η εγκατάλειψη της προοπτικής ένταξης στο ΝΑΤΟ, με αντάλλαγμα ισχυρές αμερικανικές εγγυήσεις. Οι ΗΠΑ προσφέρουν «υψηλού επιπέδου» δεσμεύσεις με ημερομηνία λήξης, πιέζοντας το Κίεβο να αποδεχθεί μια συμφωνία που βολεύει πρωτίστως την Ουάσινγκτον. Οι φήμες για παροχή πυραύλων Tomahawk —όπλα που θα έβαζαν στο στόχαστρο την καρδιά της Ρωσίας— ακούγονται εντυπωσιακές, αλλά δεν αλλάζουν το βασικό δεδομένο: ο Πούτιν δεν αποθαρρύνεται εύκολα από απειλές, ειδικά όταν ποντάρει στη δυτική κόπωση.
Η ουκρανική ελπίδα εστιάζει στη νομική θωράκιση: μια συμφωνία επικυρωμένη από το Κογκρέσο, όχι άλλη μια πολιτική χειρονομία που ακυρώνεται με την επόμενη αλλαγή ενοίκου στον Λευκό Οίκο. Μόνο έτσι οι εγγυήσεις θα πλησίαζαν τη βαρύτητα των αμερικανικών συνθηκών με την Ιαπωνία ή τη Νότια Κορέα.
Άρθρο 5 à la carte
Ακόμη κι έτσι, η ασφάλεια παραμένει εύθραυστη. Το περιβόητο Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, στο οποίο ο Ζελένσκι παραπέμπει, δεν είναι αυτόματη υπόσχεση πολέμου. Ο ίδιος ο Τραμπ το υπενθύμισε κυνικά: υπάρχουν «πολλοί ορισμοί». Σχεδιάστηκε ακριβώς για να αφήνει περιθώρια υπαναχώρησης — και η αμερικανική στάση από το 2014 το αποδεικνύει.
Το ΝΑΤΟ είναι κάτι παραπάνω από μια ρήτρα αλληλεγγύης, αλλά οι πραγματικά αξιόπιστες αμοιβαίες εγγυήσεις είναι σπάνιες. Και τίποτα δεν δείχνει ότι οι ΗΠΑ είναι πρόθυμες να δεσμευτούν σε άμεση στρατιωτική εμπλοκή στην Ουκρανία.
Ο Πούτιν έχει λόγο — και τον χρησιμοποιεί
Στον πόλεμο, ο αντίπαλος πάντα έχει λόγο. Οι παράλληλες συνομιλίες ΗΠΑ–Ρωσίας το επιβεβαιώνουν: το Κρεμλίνο απαιτεί μια συνολική αναδιάταξη της ευρωπαϊκής ασφάλειας, όπως έδειξε το μαξιμαλιστικό σχέδιο 28 σημείων. Ο Πούτιν δεν έχει υποχωρήσει ούτε βήμα — και γιατί να το κάνει, όταν η Δύση διαπραγματεύεται μεταξύ φόβου και κόπωσης;
Στο τέλος, όσο ισχυρές κι αν παρουσιάζονται οι αμερικανικές εγγυήσεις, η αντοχή τους δοκιμάζεται σε ένα μόνο σημείο: στο αν ο Βλαντίμιρ Πούτιν θα επιλέξει να τις αγνοήσει. Και μέχρι στιγμής, η ιστορία δείχνει ότι το Κρεμλίνο στοιχηματίζει —και συχνά κερδίζει— πάνω στην αναποφασιστικότητα των άλλων.