Μόλις τρεις μήνες έπειτα την 4η Διακυβερνητική Σύνοδο Τουρκίας – Ιταλίας που είχε λάβει χώρα στη Ρώμη τον περασμένο Απρίλιο, η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι μεταβαίνει σήμερα στην Τουρκία, όπου είναι προγραμματισμένο να συναντήσει τον πρόεδρο Ερντογάν.
Ωστόσο, με βάση όσα παρουσιάζονταν ως «πιθανά» σήμερα, Παρασκευή, το πρωί, η Μελόνι ενδέχεται παράλληλα να συναντήσει επί του τουρκικού εδάφους και τον προσωρινό πρωθυπουργό της δυτικής Λιβύης, Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπέιμπα, στο πλαίσιο μιας ιταλο-τουρκο-λιβυκής τριμερούς.
Τουρκία και Ιταλία είχαν παλαιόθεν ερείσματα και «στρατηγικά» συμφέροντα στη Λιβύη, ήδη πριν από την καλούμενη «αραβική άνοιξη» και την πτώση του Καντάφι, μια πτώση την οποία αρχικά είχαν αντιμετωπίσει με ενστάσεις και καχυποψία τόσο οι Ιταλοί όσο και οι Τούρκοι. Το 2010, για παράδειγμα, η Ιταλία ήταν ο κορυφαίος προορισμός για τις λιβυκές εξαγωγές και η Τουρκία ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Λιβύης, όπως μας υπενθυμίζουν οι αναλυτές του ιταλικού Istituto Affari Internazionali. Δεκαπέντε χρόνια μετά, Ιταλοί και Τούρκοι εξακολουθούν να βλέπουν συμφέροντα στα λιβυκά εδάφη.
«Τουρκία και Ιταλία θα είναι σε στενό συντονισμό για να διασφαλίσουν τη σταθερότητα και την ανάπτυξη στη Λιβύη», είχε δηλώσει τον περασμένο Απρίλιο ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν από τη Ρώμη, έχοντας στο πλευρό του την Ιταλίδα πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι.
Πλέον, είναι η σειρά της Μελόνι να επισκεφθεί την Τουρκία και το θέμα της Λιβύης αναμένεται εκ των πραγμάτων να βρεθεί ψηλά στην ατζέντα των επαφών που εκείνη θα έχει σήμερα με την τουρκική ηγεσία, είτε πραγματοποιηθεί η τριμερής με τη συμμετοχή του Ντμπέιμπα είτε όχι.
«Μετανάστες και πολεμικές συγκρούσεις. Αυτοί είναι οι λόγοι που ώθησαν την πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι να οργανώσει δύο διαδοχικά ταξίδια: χθες, Πέμπτη 31 Ιουλίου, στην Τυνησία και σήμερα στην Τουρκία», σημειώνει σε ανάλυσή του ο ιταλικός ιστοχώρος Il Sole 24 Ore.
Το μεταναστευτικό δεν θα μπορούσε παρά να είναι ψηλά στην ατζέντα, αφού οι παράτυπες αφίξεις μεταναστών από τη Λιβύη έχουν αυξηθεί το τελευταίο διάστημα, με προορισμό όχι μόνο την Κρήτη αλλά και τις ακτές της Ιταλίας. «Η Λιβύη εξακολουθεί να είναι η κύρια χώρα αναχώρησης, με περίπου 21.000 μετανάστες να φτάνουν (σ.σ.: φέτος) στην Ιταλία, σημειώνοντας αύξηση 80% σε σύγκριση με πέρυσι», όπως αναφέρει ενδεικτικά ο ιστοχώρος Il Sole 24 Ore. Σύμφωνα με το ιταλικό Agenzia Nova, «τους πρώτους επτά μήνες του 2025, συνολικά 36.545 μετανάστες αποβιβάστηκαν στην Ιταλία διά θαλάσσης, μια μέτρια αύξηση της τάξης του 9,15% σε σύγκριση με τους 33.480 της ιδίας περιόδου του 2024», με τη Λιβύη όμως να ξεχωρίζει ως η κύρια χώρα αναχώρησης, αφού 32.690 άτομα απέπλευσαν από εκεί μέχρι τις 31 Ιουλίου, μια αύξηση της τάξης του 67% σε σύγκριση με τους 19.580 της ιδίας περιόδου του 2024, ενώ συνολικά περίπου το 89,5% των μεταναστών που αποβιβάστηκαν στην Ιταλία το 2025 αναχώρησε από τις ακτές της Λιβύης…
Μόλις τον περασμένο μήνα, το Politico μιλούσε για την Ελλάδα και την Ιταλία που «σημαίνουν συναγερμό» για το μεταναστευτικό υπογραμμίζοντας τις «σοβαρές απειλές» που εγκυμονεί η Λιβύη για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, αλλά «δυσκολεύονται να πείσουν τους συμμάχους (σ.σ.: νατοϊκούς, ευρωπαϊκούς) να αναλάβουν δράση». Ωστόσο, σύμφωνα με το ιταλικό Il Sole 24 Ore, «οποιαδήποτε προσπάθεια σταθεροποίησης της Λιβύης αναπόφευκτα εμπλέκει την Τουρκία, η οποία έχει αναλάβει ηγετικό ρόλο στην περιοχή τα τελευταία χρόνια».
Με οδηγό το αναθεωρητικά επεκτατικό αφήγημα της «γαλάζιας πατρίδας» («Mavi Vatan») και σημείο αναφοράς τα τουρκολιβυκά μνημόνια που υπέγραψε –και συνεχίζει να υπογράφει– με την Τρίπολη μετά το 2019, η Τουρκία επιχειρεί πια να «καρπωθεί» τις θαλάσσιες ζώνες των ελληνικών νησιών, της Κρήτης συμπεριλαμβανομένης, φτάνοντας έως τις ακτές της Λιβύης. Για τον Ερντογάν και τους συν αυτώ, αυτή ήταν, και όπως φαίνεται συνεχίζει να είναι, κορυφαία προτεραιότητα, προφανώς σε συνδυασμό με την επέκταση και την εμβάθυνση των τουρκικών ερεισμάτων εντός της Λιβύης, όχι μόνο στα δυτικά αλλά πλέον, από το 2023 και έπειτα, και στα ανατολικά.
Για την Ιταλία, από την άλλη πλευρά, η προτεραιότητα στην παρούσα φάση είναι το μεταναστευτικό και η ανάσχεσή του, ενώ προφανώς παραμένει το ενδιαφέρον και για όλα τα άλλα που έχει να προσφέρει η ενεργειακά πλούσια και γεωγραφικά κομβική Λιβύη ως η χώρα με τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στην Αφρική, τις «αχανείς» ακτές στη Μεσόγειο και τη στρατηγική θέση μεταξύ Ευρώπης και Σαχέλ. Υπενθυμίζεται ότι η ιταλική κυβέρνηση παρουσίασε πέρυσι ένα δικό της σχέδιο για την Αφρική και την επέκταση/ενίσχυση της ιταλικής επιρροής εκεί, το γνωστό και ως «Σχέδιο Ματέι», το οποίο πήρε το όνομά του από τον Ενρίκο Ματέι, ιδρυτή της πετρελαϊκής Eni, η οποία Eni είναι παρούσα στη Λιβύη ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1950.
Για τον επικεφαλής της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας (GNU) της δυτικής Λιβυής, Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπέιμπα, πάντως, από την άλλη πλεύρα, το στοίχημα είναι πια εκείνο της πολιτικής επιβίωσης και της –με κάποιον τρόπο– παραμονής στην εξουσία. «Σε κρίσιμη καμπή (ξανά) η Λιβύη: Σενάρια –ενδεχομένως ραγδαίων– εξελίξεων, ακόμη και απομάκρυνσης του Ντμπέιμπα από την εξουσία, αναδύονται από το λιβυκό μέτωπο», γράφαμε στην «Κ» τον περασμένο Μάιο, με το βλέμμα στραμμένο: στους Τούρκους που προσεγγίζουν την οικογένεια Χαφτάρ, στους Χαφτάρ που προσεγγίζουν τις ΗΠΑ (βλ. επαφές με τον Μασάντ Μπούλος στην Ουάσιγκτον προ μηνών και πιο πρόσφατα στη Βεγγάζη), και στις παραστρατιωτικές ομάδες που συγκρούονταν πίσω στην Τρίπολη.
Σύμφωνα με όσα αναφέρει σε ανακοίνωσή του το γραφείο Τύπου Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας (GNU), ο Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπέιμπα θα βρίσκεται κι εκείνος σήμερα στην Τουρκία, για να συναντήσει τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και την Τζόρτζια Μελόνι, με τους οποίους πρόκειται να συζητήσει «στρατηγικά ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής συνεργασίας και ανάπτυξης στην περιοχή της Μεσογείου, της ενίσχυσης της εταιρικής σχέσης στον ενεργειακό και τον πετρελαϊκό τομέα, καθώς και της παράτυπης μετανάστευσης που επηρεάζει την περιφερειακή ασφάλεια και σταθερότητα». Κι όλα αυτά, όπως σημειώνεται στην ίδια ανακοίνωση, «στο πλαίσιο του συνεχιζόμενου συντονισμού μεταξύ Λιβύης, Τουρκίας και Ιταλίας», ενός συντονισμού που έχει ως «στόχο την προώθηση κοινών προσεγγίσεων που εξυπηρετούν τα συμφέροντα των λαών της περιοχής και συμβάλλουν στη διατήρηση της διεθνούς σταθερότητας και συνεργασίας»…
«Η συνάντηση της Κωνσταντινούπολης αποτελεί, στην πραγματικότητα, μια δοκιμασία για τη σταθερότητα των τρεχουσών συμμαχιών και των μελλοντικών διπλωματικών εξελίξεων. Ο Ντμπέιμπα, αποδυναμωμένος από τις ένοπλες συγκρούσεις που ξέσπασαν πρόσφατα στην Τρίπολη, θα μπορούσε να βρει σε αυτήν τη σύνοδο κορυφής μια ευκαιρία ώστε να αναζωογονήσει τη νομιμότητά του ενώπιον της διεθνούς κοινότητας […] Ωστόσο, το ερώτημα παραμένει αναφορικά με την πλευρά της Λιβύης στην οποία θα επικεντρωθεί τελικά η Αγκυρα. Ποια θα είναι αυτή; Η δυτική πλευρά, με επικεφαλής τον Ντμπέιμπα, ή η ανατολική, με επικεφαλής την οικογένεια Χαφτάρ;», σημειώνει στη σχετική ανάλυσή του το Agenzia Nova.
ΠΗΓΗ: kathimerini.gr