Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συνηθίσει τις δραματικές κορυφώσεις και τις λύσεις της ύστατης στιγμής. Ωστόσο, η τελευταία μαραθώνια Σύνοδος Κορυφής ξεπέρασε κάθε προηγούμενο, αποκαλύπτοντας το βάθος των εσωτερικών ρηγμάτων, αλλά και την ικανότητα των «27» να καταλήγουν σε συμβιβασμούς όταν η πίεση γίνεται ασφυκτική.
Ύστερα από πολύωρες και εξαντλητικές διαπραγματεύσεις, οι Ευρωπαίοι ηγέτες κατέληξαν σε συμφωνία για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας μέσω κοινού ευρωπαϊκού δανεισμού, παρά την άρνηση τριών κρατών-μελών να συμμετάσχουν.
Η λύση αυτή αποτέλεσε στροφή σε σχέση με τις αρχικές επιδιώξεις της πλειονότητας, που πίεζε για αξιοποίηση των «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων ως εργαλείο άμεσης στήριξης του Κιέβου στον πόλεμο με τη Μόσχα. Τελικά, οι νομικές, πολιτικές και γεωπολιτικές ενστάσεις επικράτησαν, οδηγώντας σε μια επιλογή που μέχρι πρότινος φάνταζε πολιτικά δύσκολη.
Η κατάληξη της Συνόδου ανέδειξε καθαρά νικητές και ηττημένους, σε μια από τις πιο κρίσιμες ευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις των τελευταίων ετών.
Οι νικητές
Μπαρτ Ντε Βεβέρ
Ο Βέλγος πρωθυπουργός αναδείχθηκε σε κεντρικό παίκτη, επιμένοντας με συνέπεια στην απόρριψη της χρήσης των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων. Για εβδομάδες έμοιαζε απομονωμένος, ωστόσο όσο η Σύνοδος προχωρούσε, η στάση του βρήκε συμμάχους. Η τακτική του — απαίτηση για πλήρη και απεριόριστη στήριξη από τα υπόλοιπα κράτη — έγειρε τελικά την πλάστιγγα υπέρ του κοινού δανεισμού.
Τζόρτζια Μελόνι
Η Ιταλίδα πρωθυπουργός κινήθηκε αθόρυβα αλλά καθοριστικά. Αφού κράτησε χαμηλό προφίλ, παρενέβη τη στιγμή που το σχέδιο για τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια κατέρρεε. Με προσεκτικούς χειρισμούς και σωστό πολιτικό timing, συνέβαλε στο να «κλειδώσει» η τελική συμφωνία.
Αντόνιο Κόστα
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου πέτυχε έναν βασικό στόχο: να ολοκληρωθεί η Σύνοδος εντός μίας ημέρας, παρά το εκρηκτικό κλίμα. Κρατώντας ίσες αποστάσεις και αποφεύγοντας την πλήρη ταύτιση με οποιαδήποτε πρόταση, διασφάλισε τελικά μια συμφωνία που μέχρι λίγες ώρες πριν έμοιαζε ανέφικτη.
Οι βασικοί εμπλεκόμενοι στον πόλεμο
Σε έναν πόλεμο χωρίς πραγματικούς νικητές, όλοι οι κεντρικοί παίκτες αποκόμισαν κάτι:
– ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι εξασφάλισε κρίσιμη χρηματοδότηση
– η Ευρώπη επιβεβαίωσε τη δέσμευσή της προς την Ουκρανία
– ο Βλαντίμιρ Πούτιν είδε τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία να μην στρέφονται άμεσα εναντίον του
– οι ΗΠΑ διατηρούν αυτό το διαπραγματευτικό «χαρτί» για το μέλλον
Οι ηττημένοι
Φρίντριχ Μερτς
Για τον Γερμανό καγκελάριο, η Σύνοδος αποδείχθηκε πολιτικά επώδυνη. Μέσα σε λίγες ώρες κατέρρευσαν δύο βασικές του επιδιώξεις: η πρόοδος στη συμφωνία ΕΕ–Mercosur και το σχέδιο χρήσης των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, το οποίο είχε στηρίξει έντονα. Η τελική συμφωνία έδειξε ότι ο κοινός δανεισμός ήταν τελικά εφικτός, παρά τις αρχικές του αντιρρήσεις.
Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συντάχθηκε αρχικά με τη γερμανική γραμμή κατά του κοινού δανεισμού, παρότι οι υπηρεσίες της είχαν προετοιμάσει εναλλακτικά σενάρια. Όταν άνοιξε τελικά τον δρόμο προς τη λύση του κοινού χρέους, η πολιτική πρωτοβουλία είχε ήδη χαθεί.
Μέτε Φρεντέρικσεν και οι «φειδωλοί»
Η Δανή πρωθυπουργός και οι σκανδιναβικοί σύμμαχοί της υποστήριξαν διακριτικά ότι η χρήση των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων ήταν μονόδρομος. Η επικράτηση του κοινού δανεισμού επανέφερε στο προσκήνιο το παραδοσιακό ρήγμα ανάμεσα στους «φειδωλούς» και σε όσους αποδέχονται κοινά ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία.
Ουγγαρία, Σλοβακία και Τσεχία
Οι τρεις χώρες πέτυχαν μια προσωρινή νίκη, αποφεύγοντας άμεσες οικονομικές δεσμεύσεις. Ωστόσο, η χρηματοδότηση της Ουκρανίας θα προχωρήσει χωρίς αυτές, ενώ η στάση τους ενδέχεται να ενισχύσει την πολιτική τους απομόνωση εντός της Ένωσης.
Το «μάθημα» των Βρυξελλών
Η Σύνοδος επιβεβαίωσε για ακόμη μία φορά ότι στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή το «αδύνατο» συχνά μεταφράζεται σε έλλειψη πολιτικής βούλησης — μέχρι τη στιγμή που οι συνθήκες επιβάλλουν τη λήψη αποφάσεων. Και τότε, ακόμη και τα πιο αμφιλεγόμενα εργαλεία γίνονται αποδεκτά ως αναγκαίος συμβιβασμός.