Σαν σήμερα, στις 15 Σεπτεμβρίου 1972 έκανε πρεμιέρα στους γαλλικούς κινηματογράφους η ταινία του Λουίς Μπουνιουέλ «Η κρυφή γοητεία της μπουρζουαζίας». Μια σουρεαλιστική σάτιρα, που, μέσα από επαναλαμβανόμενες απόπειρες ενός γκρουπ αστών να δειπνήσουν, κατέγραφε την αδυναμία τους να φτάσουν στον στόχο τους. Κάτι πάντα συνέβαινε… Ένας φόνος, μια σύλληψη, ένας παραλογισμός. Η τελετουργία του δείπνου έμενε μετέωρη, η πραγματικότητα ακύρωνε το σκηνικό…
Η ταινία αυτή μοιάζει σήμερα με καθρέφτη στον οποίο η Ευρώπη αντανακλά την εικόνα της. Τα κράτη-μέλη της ΕΕ επιδιώκουν συνεχώς να καθίσουν «στο ίδιο τραπέζι» και να καταλήξουν σε μια κοινή στρατηγική απέναντι στις γεωπολιτικές προκλήσεις. Αλλά, όπως στην ταινία του Μπουνιουέλ, κάτι πάντα εμποδίζει να συμβεί αυτό!
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Η Ευρώπη θέλει να δείξει ενότητα, αλλά τα μέτρα είναι αποσπασματικά, η στρατιωτική βοήθεια συχνά καθυστερεί, οι αμυντικές δαπάνες παραμένουν χαμηλές σε σχέση με τον κίνδυνο. Το «δείπνο» αναβάλλεται διαρκώς, ενώ η Ρωσία συνεχίζει να δοκιμάζει την αντοχή της Δύσης, όπως με την παρουσία ρωσικών drones στην Πολωνία.
Στις σχέσεις με Κίνα και Ρωσία, η ΕΕ μοιάζει εγκλωβισμένη σε μια διπλή εξάρτηση. Ενεργειακή από τη Μόσχα, εμπορική από το Πεκίνο. Θέλει να μειώσει την εξάρτηση, αλλά χωρίς να πληρώσει το κόστος. Όπως οι αστοί του Μπουνιουέλ, που αναζητούν το τέλειο γεύμα χωρίς όμως ποτέ να το δοκιμάσουν, η Ευρώπη επιθυμεί «στρατηγική αυτονομία» χωρίς όμως να θέλει και να χάσει τα εύκολα οφέλη της παγκοσμιοποίησης.
Την ίδια ώρα, η άνοδος λαϊκιστικών κομμάτων λειτουργεί σαν τους απρόσκλητους «εισβολείς» στο φιλμ του Μπουνιουέλ, που καταστρέφουν κάθε προσπάθεια να γίνει το δείπνο. Από τη Γαλλία έως τη Γερμανία και από την Ιταλία έως την Ολλανδία, η πολιτική σκηνή ανατρέπεται. Η ΕΕ δείχνει ανήμπορη να βρει απάντηση και συχνά κάνει κινήσεις, που τελικά ενισχύουν την επιρροή των λαϊκιστών.
Η Τουρκία αποτελεί άλλη μια χαρακτηριστική σκηνή της ευρωπαϊκής κωμωδίας του παραλόγου. Επισήμως, παραμένει «υποψήφια προς ένταξη χώρα». Πρακτικά, όμως, με την αυταρχικότητα, τον νεοοθωμανισμό και τον ρόλο της στη Μέση Ανατολή, η Άγκυρα απομακρύνεται όλο και περισσότερο από το ευρωπαϊκό πλαίσιο αξιών. Κι όμως, οι Βρυξέλλες συνεχίζουν να μιλούν για «διάλογο», σαν τους ήρωες του Μπουνιουέλ που επιμένουν να διατηρούν τους τύπους, ενώ γύρω τους όλα καταρρέουν..!
Η τελευταία σκηνή αυτής ταινίας είναι εμβληματική: Οι ήρωες περπατούν σε έναν δρόμο, χωρίς να γνωρίζουν, που θέλουν να πάνε, χαμένοι μέσα στην αβεβαιότητά τους... Αυτή η ταύτιση με την ταινία, είναι ίσως το πιο πικρό σχόλιο για τη σημερινή Ευρώπη. Βρίσκεται σε μια πορεία ανάμεσα σε πολέμους, ενεργειακές κρίσεις, αναθεωρητικά καθεστώτα, άνοδο ακραίων δυνάμεων. Προχωρά, αλλά δεν είναι βέβαιο ούτε προς τα πού θέλει να πάει, αλλά ούτε γνωρίζει αν θα φτάσει κάπου..!
Η επέτειος της ταινίας του Μπουνιουέλ προσφέρει έτσι μια εύγλωττη αλληγορία. Όπως η «μπουρζουαζία» τελικά ποτέ δεν πραγματοποιεί το δείπνο, έτσι και η Ευρώπη μοιάζει να μη βρίσκει ποτέ την αποφασιστικότητα να καθίσει πραγματικά στο τραπέζι της Ιστορίας. Και το ερώτημα παραμένει: Θα καταφέρει να το κάνει πριν τα γεγονότα τη συντρίψουν;
ΠΗΓΗ: tomanifesto.gr