«Το πιο αξιολύπητο πρόσωπο στον κόσμο είναι κάποιος που έχει όραση αλλά δεν έχει όραμα» - Helen Keller. Στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου του Φρόιντ Dream Psychology: Psychoanalysis for Beginners, ο Schubert φέρεται να λέει ότι «το όνειρο είναι η απελευθέρωση του πνεύματος από την πίεση της εξωτερικής φύσης, μια απόσπαση της ψυχής από τα δεσμά της ύλης». Tι συμβαίνει όμως όταν κάποιος δεν έχει όραση;
Η εμπειρία των ονείρων για εκείνους είναι διαφορετική από τη δική μας. Υπάρχουν τυφλοί που λένε ότι δεν ονειρεύονται, ενώ κάποιοι επιμένουν ότι άλλες αισθήσεις είναι πρωτεύουσες όταν ονειρεύονται. Οι άνθρωποι που γεννιούνται τυφλοί δεν έχουν οπτικές εντυπώσεις όταν ονειρεύονται, ενώ αντίθετα εκείνοι που έχουν χάσει την όρασή τους αργότερα στη ζωή έχουν - αν και με το πέρασμα εξασθενούν. Πολλές έρευνες αναφέρουν ότι η αίσθηση της ακοής είναι η πλέον παρούσα στα όνειρα των τυφλών ανθρώπων, έπειτα η αφή και τέλος η όσφρηση και η γεύση.
Η Ana Jovcic γεννήθηκε πρόωρα και ενώ πάλευε για τη ζωή της μέσα σε μια θερμοκοιτίδα, οι μεγάλες δόσεις οξυγόνου που της χορηγήθηκαν για να επιζήσει, κατέστρεψαν τα οπτικά νεύρα και τον πυθμένα του ματιού της. Η όρασή της ήταν προβληματική από τα πρώτα χρόνια της ζωής της και όταν ήταν εννέα ετών, την έχασε εντελώς. Σε πρόσφατη συνέντευξή της σε ντοκιμαντέρ της Σερβίας για τα όνειρα των τυφλών δήλωσε:
Πώς εμφανίζονται στα όνειρά σας οι οπτικές εντυπώσεις;
Ana: Δεν είχα ποτέ εξαιρετικά οξυδερκείς δεξιότητες. Δεν θυμάμαι ορισμένα αντικείμενα καθαρά, αλλά θυμάμαι χρώματα, τα πρόσωπα των γονιών μου, της αδερφής μου. Δεν θυμάμαι, για παράδειγμα, πώς είναι το τιρκουάζ χρώμα αλλά έχω σχετικά ισχυρές αναμνήσεις από βασικά χρώματα όπως το κόκκινο και το μπλε.
Πώς ονειρεύεστε ανθρώπους που γνωρίσατε αφού χάσατε την όρασή σας;
Ana: Όταν ονειρεύομαι καινούριους ανθρώπους που γνώρισα, προσθέτω μια εικόνα που σκέφτηκα όταν τους συνάντησα. Ακόμα είμαι ικανή να ονειρευτώ το χρώμα των ρούχων τους. Φαντάζομαι με ακρίβεια τη δομή του προσώπου, τις γραμμές, το χρώμα των μαλλιών τους.
Ο χειρότερος εφιάλτης σας:
Ana: Κάποτε ονειρεύτηκα ότι κάποιοι κλέφτες ήρθαν να κρύψουν ένα πακέτο με ναρκωτικά στο σπίτι μας. Δεν χρειάζεται να πω ότι δεν έχω ιδέα πώς μοιάζει ένα πακέτο με ναρκωτικά. Ωστόσο, το έχω ονειρευτεί ως χριστουγεννιάτικο δώρο, σαν ένα κουτί όπως αυτά τα πακέτα που έχω δει.