Η κλιμάκωση της τουρκικής ρητορικής στα ελληνοτουρκικά, που ξεκίνησε με τις γνωστές υστερίες των τουρκικών ΜΜΕ και συνεχίστηκε με την επιθετική παρέμβαση του υπουργού Άμυνας της Τουρκίας στις δηλώσεις Δένδια για την άμυνα των νησιών, κορυφώθηκε χθες με τον Χακάν Φιντάν στη Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση. Μια κλιμάκωση που δείχνει ξεκάθαρα πως η Άγκυρα αναζητεί αφορμές, όχι λύσεις.
Ο Τούρκος ΥΠΕΞ επανέφερε μια πάγια, αλλά εξόφθαλμα αναθεωρητική αξίωση περί «δίκαιου διαμοιρασμού» της Ανατολικής Μεσογείου, παρουσιάζοντας ως «προστασία δικαιωμάτων» τις μονομερείς τουρκικές διεκδικήσεις. Με τον τρόπο αυτό ακυρώνει στην πράξη κάθε προοπτική ουσιαστικής προόδου.
Παράλληλα, ο Φιντάν επανέλαβε το τουρκικό αφήγημα περί «τουρκικής» μειονότητας στη Θράκη και μίλησε για «βήματα αμοιβαιότητας», αφήνοντας υπαινιγμούς για ανταποδοτικές ενέργειες. Μια δήλωση που δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι η Άγκυρα εξακολουθεί να εργαλειοποιεί μειονοτικά ζητήματα.
Οι ελληνικές διπλωματικές πηγές απάντησαν άμεσα, τονίζοντας ότι Αθήνα και Άγκυρα απέχουν έτη φωτός. Υπενθύμισαν ότι η μία και μόνη διαφορά είναι η οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, απορρίπτοντας κατηγορηματικά κάθε τουρκική προσπάθεια διεύρυνσης της ατζέντας. Ως προς τη μειονότητα, παρέπεμψαν ξεκάθαρα στη Συνθήκη της Λωζάννης, η οποία ορίζει θρησκευτική μειονότητα με πλήρη ισονομία και ισοπολιτεία.
Η Αθήνα επιχειρούσε μέχρι πρότινος να κρατήσει ισορροπίες, επιδιώκοντας ώστε η άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων να συνδυαστεί με μια στοιχειωδώς λειτουργική σχέση με την Τουρκία. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης μάλιστα δήλωσε ότι υπάρχουν πλέον οι συνθήκες για σύγκληση του ΑΣΣ στις αρχές του 2026. Ωστόσο, η τουρκική στάση των τελευταίων ημερών απειλεί ευθέως αυτή την πορεία αποκλιμάκωσης.
Μέσα σε κλίμα έντασης —με νέα τουρκική στοχοποίηση για το αμυντικό δόγμα των νησιών, τις ενεργειακές συμφωνίες με ΗΠΑ και Ισραήλ και τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό— η Αθήνα προσπαθεί να διατηρήσει τουλάχιστον τους μηχανισμούς αποσυμπίεσης. Κάτι που όμως η τουρκική ηγεσία δείχνει να υποσκάπτει συστηματικά, θέτοντας ως προϋπόθεση για οποιονδήποτε διάλογο ένα «πακέτο» διεκδικήσεων κατά της Ελλάδας.
Ο πρωθυπουργός, απαντώντας στις εγχώριες ανησυχίες ότι η λειτουργική σχέση δεν πρέπει να εκληφθεί ως υποχώρηση, υπενθύμισε ότι όπου χρειάστηκε η Ελλάδα άσκησε βέτο —όπως στην τουρκική συμμετοχή στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα SAFE— και συνεχίζει να ενισχύει την αποτρεπτική της ισχύ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η επικείμενη παράδοση της φρεγάτας «Κίμων» στη Γαλλία.
Σε περιφερειακό επίπεδο, η Τουρκία βλέπει τις προσδοκίες της να διαλύονται: η Ουάσιγκτον δεν της προσφέρει τον ρόλο που προσδοκούσε σε Γάζα, Συρία, Λίβανο ή Ουκρανία, ενώ η στενή συνεργασία Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ, με την αμερικανική ανοχή, ενοχλεί έντονα την Άγκυρα. Στην εξίσωση προστίθεται και η προμήθεια από την Ελλάδα ισραηλινών πυραυλικών συστημάτων PULS, με εμβέλειες που αλλάζουν τα δεδομένα στο πεδίο.
Η Τουρκία, επιπλέον, εξοργίζεται που Αθήνα και Λευκωσία επέμειναν στο βέτο για τη συμμετοχή της στο SAFE — μια υπενθύμιση ότι η Ελλάδα διαθέτει ακόμη ισχυρά ευρωπαϊκά εργαλεία.
Παρά τη σαφή επιδείνωση του κλίματος και το «πάγωμα» της διαδικασίας που οικοδομήθηκε μετά τη Διακήρυξη των Αθηνών το 2023, η Αθήνα εκτιμά ότι η Άγκυρα δύσκολα θα οδηγηθεί σε πραγματική ένταση στο πεδίο. Μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να προκαλέσει απρόβλεπτες παρεμβάσεις από τον Ντόναλντ Τραμπ στην Ανατολική Μεσόγειο — εξέλιξη που ούτε η ίδια η Τουρκία επιθυμεί.