Η Τουρκία θα προχωρήσει σε εκτεταμένες αναβαθμίσεις των αεροσκαφών F-16 που διαθέτει και αποτελούν την ραχοκοκαλιά του αεροπορικού της στόλου. Αυτή η κίνηση είναι αναμφίβολα απαραίτητη επειδή η Άγκυρα είναι απίθανο να μπορέσει να προσθέσει στις δυνάμεις της αεροσκάφη 5ης γενιάς για πολύ καιρό ακόμη.
Ο επικεφαλής της τουρκικής Αμυντικής Βιομηχανίας, SSB, Ισμαήλ Ντεμίρ, επιβεβαίωσε πρόσφατα ότι η Τουρκία θα προβεί σε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα αναβάθμισης των παλαιότερων F-16, που έχει στο στόλο της και παρελήφθησαν από τις ΗΠΑ στα τέλη της δεκαετίας του 80, για να αυξήσει τη διάρκεια ζωής τους.
Ο Ντεμίρ έγραψε στο Twitter ότι αυτές οι δομικές αναβαθμίσεις θα επεκτείνουν ουσιαστικά τη διάρκεια ζωής των αεροσκαφών αυτών από 8.000 ώρες πτήσης σε 12.000, ενώ τόνισε ότι το έργο θα περιλαμβάνει «την αντικατάσταση και την αναθεώρηση 1.200 έως 1.500 δομικών εξαρτημάτων ανά αεροσκάφος».
Η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία διαθέτει πάνω από 200 F-16 διαφορών εκδόσεων που ποικίλουν από τα παλιότερα Block 30 έως τα πιο σύγχρονα Block 50. Είναι ο τρίτος μεγαλύτερος χρήστης αεροσκαφών F-16 στον πλανήτη πίσω από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ και μία από τις πέντε χώρες εκτός των ΗΠΑ που κατασκευάζει εγχώρια αυτό το εμβληματικό μαχητικό αεροσκάφος.
Ωστόσο, λόγω ειδικών καταστάσεων και σοβαρών προβλημάτων η Τουρκία δεν έχει άλλη επιλογή από το να διατηρήσει ενεργά αυτά τα μαχητικά αεροσκάφη για πολύ περισσότερο από όσο είχε προγραμματίσει.
Η τουρκική Πολεμική Αεροπορία είχε συμφωνήσει να αγοράσει έως και 100 «αόρατα» μαχητικά F-35A Lightning II 5ης γενιάς από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτά αναμένονταν να αντικαταστήσουν το στόλο των παλαιών F-4E Φάντομ και, πιθανόν, μερικά από τα παλαιότερα F-16 Block 30, που αναβαθμίζει σήμερα.
Δυστυχώς για την Τουρκία, οι ΗΠΑ ανέστειλαν την συμμετοχή της στο πρόγραμμα F-35 λόγω την αγοράς των προηγμένων ρωσικών πυραυλικών συστημάτων αεροπορικής άμυνας S-400. Συγκεκριμένα η παραγγελία της τουρκικής αεροπορίας ακυρώθηκε και προσφάτως οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις στην SSB, και στον ίδιο τον Ντεμίρ.
Από τα μέσα του 2018 το Κογκρέσο των ΗΠΑ είχε «παγώσει», χωρίς όμως να το έχει ανακοινώσει δημοσίως, τις πωλήσεις όπλων στην Τουρκία, στις οποίες περιλαμβάνεται οποιαδήποτε αμερικανική βοήθεια για την δομική αναβάθμιση που θέλουν να κάνουν οι Τούρκοι στα παλαιότερα F-16 τους.
Ακόμα, οι πιο πρόσφατες κυρώσεις σε συνδυασμό με αυτές του 2018 πιθανότατα σημαίνουν ότι η Τουρκία δεν μπορεί να περιμένει από τις ΗΠΑ να επιτρέψουν την αναβάθμιση των F-16 της στην τελευταία διαμόρφωση F-16 Block 70/72 Viper, την οποία ήδη «τρέχει» η Lockheed Martin για τα ελληνικά F-16.
Φυσικά, τίποτα από αυτά δεν σημαίνουν ότι τα τουρκικά F-16 θα καθηλωθούν ή ότι θα καταστούν ξεπερασμένα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Όπως σημείωσε πρόσφατα ο Τούρκος δημοσιογράφος Μπουράκ Μπεκντίλ: «Οι τουρκικές αεροδιαστημικές βιομηχανίες μπορούν να αναβαθμίσουν δομικά τα F-16. Οι εγχώριες βιομηχανίες μηχανών μπορούν να προσφέρουν λύσεις για την συντήρηση και επισκευή των κινητήρων, ενώ η τουρκική εταιρεία Aselsan, που εξειδικεύεται στα στρατιωτικά ηλεκτρονικά, μπορεί να εκσυγχρονίσει όποια ηλεκτρονικά συστήματα απαιτούνται».
Με άλλα λόγια, ακόμη και με το πάγωμα ή το πλήρες εμπάργκο των ΗΠΑ στη συντήρηση και την τεχνική βοήθεια, κάτι που η Άγκυρα πιθανότατα το περίμενε καθώς φέρεται να έχει προμηθευτεί αρκετά ανταλλακτικά για τα F-16, τα αεροσκάφη τέταρτης γενιάς που έχει θα παραμείνουν σε εξαιρετική κατάσταση για τα επόμενα χρόνια. Βέβαια ακόμα και σε αυτή την περίπτωση ο αντίκτυπος του χρόνου θα είναι αναπόφευκτος. Ο Μπεκντιλ προβλέπει ότι το μεγαλύτερο μέρος του στόλου των F-16, ιδίως τα παλαιότερα Block 30, θα πρέπει να καταργηθεί μέσα στα επόμενα 10-15 χρόνια.
Εν τω μεταξύ, η Τουρκία έχει πολύ λίγες επιλογές για την αγορά αεροσκαφών πέμπτης γενιάς από άλλες πηγές. Η αγορά ρωσικών Su-57 θα φέρει ακόμα μεγαλύτερη ρήξη με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, και επιπλέον το Su-57 είναι απίθανο να εξαχθεί σε σημαντικό αριθμό για πολλά ακόμη χρόνια. Παράλληλα, το εγχώριο μαχητικό πέμπτης γενιάς της Τουρκίας, το TF-X, δεν αναμένεται επίσης να αναπτυχθεί πλήρως σε αυτή τη δεκαετία.
Κατά συνέπεια, οι επιλογές της Άγκυρας για ένα μαχητικό πέμπτης γενιάς, στην καλύτερη περίπτωση, απλώς περιορίζονται αρκετά στο άμεσο μέλλον.
Έτσι η τουρκική Πολεμική Αεροπορία ίσως αρχίσει σιγά σιγά να μοιάζει κατά κάποιο τρόπο με εκείνη του Ιράν.
Τη δεκαετία του 1970, υπό τον ηγεσία του τελευταίου Σάχη, το Ιράν απέκτησε, μεταξύ άλλων προηγμένων οπλικών συστημάτων, έναν τεράστιο και εξαιρετικά εξελιγμένο στόλο μαχητικών αεροσκαφών ο οποίος εκείνη την εποχή και την χρονική εποχή ήταν αντίστοιχος του Ισραήλ.
Ο στόλος αυτός περιελάμβανε από εξαιρετικά προηγμένα F-14 Tomcats τέταρτης γενιάς, αναμφίβολα το πιο θανατηφόρο μαχητικό αεροσκάφος υπεροχής στον κόσμο εκείνη την εποχή, μαζί με μεγάλο αριθμό F-4s και F-5 Tiger II.
Ο Σάχης είχε παραγγείλει και 160 F-16, ενώ ήθελε να αγοράσει 140 επιπλέον. Αυτά θα αντικαθιστούσαν σταδιακά τα F-4 και F-5 του Ιράν, αν, φυσικά, δεν είχε συμβεί η επανάσταση του 1979 και η επακόλουθη κατάρρευση των, μέχρι τότε, στενών σχέσεων ΗΠΑ-Ιράν. Τελικά δεν παραδόθηκε ούτε ένα F-16 στο Ιράν.
Παρόλο το εμπάργκο όπλων, το Ιράν κατάφερε να διατηρήσει σε υπηρεσία ένα σημαντικό αριθμό αεροσκαφών F-14 από τα συνολικά 79 , που είχε στην κατοχή του, και τα οποία ήταν όλα της αρχικής έκδοσης Α και ήταν «διάσημα» για τα συχνά μηχανικά προβλήματα που παρουσίαζαν οι κινητήρες τους.
Αυτό ήταν εντυπωσιακό, δεδομένου ότι η Ισλαμική Δημοκρατία δεν είχε καμία ουσιαστική ικανότητα τοπικής κατασκευής ανταλλακτικών για αυτά τα προηγμένα αεροσκάφη. Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, απέκτησε την ικανότητα να κατασκευάζει τοπικά τα F-16 και τα διάφορα μέρη τους, μετά την απόκτηση αυτών των αεροσκαφών τέταρτης γενιάς το 1987.
Παρ 'όλα αυτά, η Τεχεράνη κατάφερε, «κανιβαλίζοντας» τα ανταλλακτικά των καθηλωμένων F-14, να κρατήσει διαθέσιμα αυτά τα ικανά αεροσκάφη και τα χρησιμοποίησε όποτε χρειάστηκε. Ένα πολύ σημαντικό στατιστικό στοιχείο για αυτά τα μαχητικά αεροσκάφη, που περιέχεται στο βιβλίο του εμπειρογνώμονα της στρατιωτικής αεροπορίας Τομ Κούπερ, είναι ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου Ιράν-Ιράκ, κάθε ιρανικό Tomcat χρειάστηκε μέσο όρο 400 ώρες συντήρησης για κάθε ώρα πτήσης!
Σήμερα, πάνω από 40 χρόνια μετά την αγορά τους από τον Σάχη, το Ιράν εξακολουθεί να διαθέτει στην Πολεμική του Αεροπορία τα F-14. Έχουν υποβληθεί σε πολλές αναθεωρήσεις, τροποποιήσεις και αναβαθμίσεις συντήρησης με την πάροδο των ετών. Με το ίδιο τρόπο ισως, ακόμα και στη δεκαετία του 2030, πολλά από τα σημερινά F-16 Block 50 της Τουρκίας να εξακολουθούν να είναι «στην πρώτη γραμμή» ,εξοπλισμένα με περισσότερα εξαρτήματα και οπλικά συστήματα τουρκικής κατασκευής.
Εκτός από την Τουρκία, το Ιράν παραμένει η μόνη χώρα στην ευρύτερη Μέση Ανατολή που εξακολουθεί να χρησιμοποιεί τα F-4. Το Ιράν όταν έχασε την ευκαιρία να αποκτήσει αυτό το τεράστιο στόλο F-16, έπρεπε από ανάγκη να κρατήσει αυτά τα ολοένα και πιο γηρασμένα μαχητικά σε υπηρεσία.
Η πρόσφατα χαμένη ευκαιρία της Τουρκίας να απόκτησει F-35, σε συνδυασμό με το μακρινό όνειρο της ανάπτυξης ενός πλήρως λειτουργικού TF-X, σημαίνει ότι πιθανότατα θα πρέπει επίσης να παρατείνει τη διάρκεια ζωής των υπόλοιπων F-4 της πολύ περισσότερο από ό, τι είχε προβλεφθεί.
Ενώ το Ιράν τη δεκαετία του 1990 προμηθεύτηκε έναν αρκετά μεγάλο αριθμό ρωσικών αεροσκαφών τέταρτης γενιάς MiG-29 Fulcrums, μέχρι και σήμερα ένα μεγάλο μέρος του αεροπορικού του στόλου του αποτελείτε σε μεγάλο βαθμό από ότι απέμεινε από τις αγορές του Σάχη.
Παρομοίως, ενώ η Τουρκία ενδέχεται τελικά να αγοράσει τα 4,5 γενιάς ρωσικά μαχητικά πολλαπλών ρόλων, Su-35, ειδικά εάν οι αμυντικοί δεσμοί με τις ΗΠΑ και τη Δύση παραμείνουν κατεστραμμένοι, αυτά θα μπορούσαν πιθανότατα να συμπληρώσουν παρά να αντικαταστήσουν πλήρως τον στόλο F-16 που διαθέτει.