H ταχύτατη κατάρρευση μιας ακόμη κυβέρνησης φέρνει τον Εμανουέλ Μακρόν και τη Γαλλία αντιμέτωπους με μια κρίση που βαθαίνει.
Ο Σεμπαστιέν Λεκορνύ παραιτήθηκε τη Δευτέρα, μόλις 28 ημέρες μετά τον διορισμό του ως πρωθυπουργού. Είχε υποσχεθεί «ρήξη» από τις πολιτικές των διαδοχικών βραχύβιων κυβερνήσεων, αλλά αποδείχθηκε συνέχεια της ίδιας κλειστής προεδρικής ομάδας που ο Μακρόν επιμένει να διατηρεί γύρω του.
Αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει αν ο πρόεδρος διέθετε κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Δεν τη διαθέτει.
Η Εθνοσυνέλευση είναι σήμερα διαιρεμένη σε τρία στρατόπεδα: τη δεξιά εθνικιστική παράταξη της Μαρίν Λεπέν, την αριστερά και άκρα αριστερά του Ζαν-Λικ Μελανσόν, και ένα αποδυναμωμένο κέντρο που χάνει τη συνοχή του καθώς η θητεία του Μακρόν πλησιάζει στο τέλος της.
Το αποτέλεσμα: πέντε κυβερνήσεις σε διάστημα 21 μηνών και πλήρης αστάθεια. Η –παραδόξως– σταθερή Ιταλία της Τζόρτζια Μελόνι έχει κάθε λόγο να ειρωνεύεται.
Μετά από εβδομάδες διαβουλεύσεων, η νέα σύνθεση που ανακοίνωσε ο Λεκορνύ το βράδυ της Κυριακής ήταν ένας αδέξιος ανασχηματισμός του παλιού σχήματος.
Η διατήρηση του Μπρουνό Λε Μερ, πρώην υπουργού Οικονομικών που έχει χρεωθεί την εκτίναξη του γαλλικού χρέους στα 4 τρισ. δολάρια, θεωρήθηκε πρόκληση. Η κυβέρνηση έζησε μόλις 836 λεπτά.
Ο Μακρόν ανακοίνωσε το βράδυ της Δευτέρας ότι ζήτησε από τον Λεκορνύ να παραμείνει προσωρινά, για 48 ώρες, σε υπηρεσιακό ρόλο, ώστε να διερευνήσει «μια πλατφόρμα δράσης και σταθερότητας για τη χώρα». Ο ίδιος αποδέχθηκε, λέγοντας πως θα ενημερώσει τον πρόεδρο αν κάτι τέτοιο είναι εφικτό.
«Χορεύουμε πάνω στα ερείπια των θεσμών μας», δήλωσε ο πολιτικός αναλυτής Αλέν Ντυαμέλ στο ραδιόφωνο RMC. «Αν ο Μακρόν παραιτηθεί, αυτό θα σημάνει τον θάνατο της Πέμπτης Δημοκρατίας».
Ελάχιστοι αναμένουν παραίτηση. Ο πρόεδρος, χωρίς θεσμική υποχρέωση να αποχωρήσει, έχει περιοριστεί σε ένα σύνολο δυσάρεστων επιλογών. Η σημερινή Πέμπτη Δημοκρατία θυμίζει τα τελευταία στάδια της Τέταρτης, όταν η κοινοβουλευτική αστάθεια και η αδυναμία σχηματισμού κυβερνήσεων οδήγησαν τον Σαρλ ντε Γκωλ, το 1958, να δημιουργήσει ένα προεδρικό σύστημα ισχυρών εξουσιών.
Ο Μακρόν εξακολουθεί να διαθέτει αυτά τα συνταγματικά εργαλεία, αλλά μοιάζει στριμωγμένος, εφόσον ο Λεκορνύ αποτύχει. Μπορεί να διαλύσει τη Βουλή, ρίσκο που πιθανόν θα ενισχύσει τη Λεπέν. Μπορεί να επιχειρήσει άνοιγμα προς το κεντροαριστερά, κάτι που έχει έως τώρα αποφύγει. Ή να επιλέξει ξανά «περισσότερο από το ίδιο», ελπίζοντας σε διαφορετικό αποτέλεσμα.
«Εχουμε εξαντλήσει κάθε επιλογή για σταθερή κυβέρνηση μέσα σε αυτή τη Βουλή», σημειώνει η συνταγματολόγος Αν-Σαρλέν Μπεζινά από το Πανεπιστήμιο της Ρουέν.
Η άκρα δεξιά και η άκρα αριστερά συμφωνούν ελάχιστα μεταξύ τους – εκτός από την ανάγκη βαθύτερης αλλαγής και την έντονη εχθρότητα προς τον Μακρόν.
Καθώς ο ίδιος προβάλλει διεθνώς με ισχυρό ρόλο, το εσωτερικό πολιτικό του έρεισμα αποσαθρώνεται. Η Γαλλία αρχίζει να θυμίζει τις Ηνωμένες Πολιτείες του 2016, όταν η κοινωνική κόπωση οδήγησε στην επιλογή του Ντόναλντ Τραμπ.
Ο πολιτικός επιστήμονας Βενσάν Μαρτινί, από το Πανεπιστήμιο της Κυανής Ακτής, θεωρεί ότι ο Μακρόν είναι «σε πλήρη άρνηση της πραγματικότητας». Το αποτέλεσμα, όπως λέει, είναι «απόλυτο μπλοκάρισμα».
Υστερα από οκτώ χρόνια στην εξουσία και με περίπου δεκαοκτώ μήνες να απομένουν στη θητεία του, ο Μακρόν βρίσκεται υπό συνεχή πίεση: η αριστερά ζητά παραίτηση, η δεξιά νέες εκλογές. «Δεν μπορεί να υπάρξει σταθερότητα χωρίς επιστροφή στις κάλπες και χωρίς διάλυση της Εθνοσυνέλευσης», δήλωσε ο Ζορντάν Μπαρντελά, διάδοχος και προστατευόμενος της Λεπέν.
Το κόμμα Εθνικός Συναγερμός διαθέτει σήμερα 138 από τις 577 έδρες. Για απόλυτη πλειοψηφία απαιτούνται 289 — ένας δύσκολος αλλά όχι αδύνατος στόχος.
Ακόμη και χωρίς αυτή, η συμμαχία με την αριστερά θα μπορούσε να ανατρέψει τον νόμο του 2023 που αύξησε το όριο συνταξιοδότησης από τα 62 στα 64 έτη.
Ωστόσο, ακόμη και μετά από νέες εκλογές, το πιθανότερο αποτέλεσμα παραμένει το αδιέξοδο. Η ανατροπή της μεταρρύθμισης των συντάξεων, εν μέσω εκτίναξης του δημοσιονομικού ελλείμματος, θα συνιστούσε πολιτική αυτοκτονία.
Ο Λεκορνύ, στην αποχαιρετιστήρια δήλωσή του, κατηγόρησε τα κόμματα ότι «συμπεριφέρονται σαν να διαθέτουν απόλυτη πλειοψηφία», στερούμενα κάθε διάθεσης συμβιβασμού. Η ευθύνη, ωστόσο, δεν ανήκει μόνο στον Μακρόν.
Η Πέμπτη Δημοκρατία στηρίχθηκε επί δεκαετίες σε ένα σαφές κοινοβουλευτικό σχήμα: είτε ο πρόεδρος διέθετε πλειοψηφία είτε είχε απέναντί του μια ενιαία αντιπολίτευση. Το σύστημα δεν λειτουργεί με τριχοτομημένη Εθνοσυνέλευση.
Η κρίση που βιώνει σήμερα η Γαλλία δεν είναι μόνο πολιτική· είναι θεσμική. Και το πώς θα επιλυθεί, παραμένει αβέβαιο.
Πηγή: New York Times