Μια ψηφοφορία που είτε θα οδηγήσει την Ιταλία σε μια νέα κρίση και θα απειλήσει το μέλλον της ευρωζώνης ή θα δώσει στη χώρα την ευκαιρία, αυτή που παρουσιάζεται μια φορά σε κάθε γενιά να βελτιώσει στο μέγιστο την λειτουργία της κυβέρνησης και θα επιταχύνει την θέσπιση νόμων.
Οι Ιταλοί θα προσέλθουν στις κάλπες την Κυριακή 4 Δεκεμβρίου για να πουν "ναι" ή "όχι" στις μεταρρυθμίσεις του Συντάγματος.
Γιατί όμως είναι σημαντικό το δημοψήφισμα;
Πρώτον γιατί οι μεταρρυθμίσεςι είναι πολύ σημαντικές, τόσο πολύ που ορισμένοι μιλούν ακόμα και για την γέννηση της ιταλικής Τρίτης Δημοκρατίας. Δεύτερον γιατί ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι έχει εναποθέσει το μέλλον του στο δημοψήφισμα, λέγοντας πως θα παραιτηθεί αν δεν διασφαλίσει τη νίκη των συνταγματικών του μεταρρυθμίσεων. Κάτι τέτοιο θα έχει ευρύτερες συνέπειες για την Ευρωπαϊκή 'Ενωση, αφού το "όχι" θα ανοίξει τον δρόμο για το ευρωσκεπτικιστικό Κίνημα των Πέντε Αστέρων προς την εξουσία και την πραγματοποίηση της...απειλής του να διοργανώση το δικό του δημοψήφισμα για την παραμονή ή όχι της Ιταλία στην ΕΕ, μιλάμε δηλαδή για ένα πιθανό Italexit.
Ποιές είναι οι μεταρρυθμίσεις για τις οποίες καλούνται να αποφασίσουν οι Ιταλοί;
Ο Ρέντσι καλεί τους πολίτες να ψηφίσουν «Ναι» στο δημοψήφισμα, υποστηρίζοντας ότι έτσι, η κυβέρνηση της Ιταλίας θα καταστεί πιο σταθερή και αποτελεσματική μέσα από μια σειρά σημαντικών αλλαγών στο Σύνταγμά της.
Οι μεταρρυθμίσεις θα οδηγήσουν τη χώρα από ένα «διθάλαμο» σύστημα, όπου η Βουλή των Αντιπροσώπων και η Γερουσία της Δημοκρατίας είναι απολύτως ίσες, σε ένα νέο σύστημα με μειωμένες εξουσίες για τη Γερουσία και έναν επαναπροσδιορισμό εξουσιών μεταξύ των τοπικών και κεντρικών θεσμών.
Αυτό σημαίνει ότι η Γερουσία θα εμπλέκεται λιγότερο στη νομοθετική διαδικασία - τώρα οι νόμοι πρέπει να περνάνε και από τα δύο σώματα, το οποίο οδηγεί σε πολλά και μακροχρόνια πήγαινε-έλα - και ότι η κυβέρνηση θα έχει περισσότερο έλεγχο στις περιοχές. Ο αριθμός των Γερουσιαστών θα μειωθεί από τους 315 σε 100 και αντί να εκλέγονται, θα επιλέγονται από την κυβέρνηση μέσω τοπικών συμβουλίων.
Όσο για το ότι ο λαός θα αποφασίσει για κάτι τόσο περίπλοκο, ο Ρέντσι δεν είχε άλλη επιλογή. Αν και οι μεταρρυθμίσεις πέρασαν από το ιταλικό κοινοβούλιο νωρίτερα φέτος, η πλειοψηφία ήταν πολύ μικρή για να τους επιτρέψει να προχωρήσουν χωρίς την ψήφο του λαού.
Τα υπέρ και τα κατά
'Οσοι υποστηρίζουν τις μεταρρυθμίσεις λένε ότι οι αλλαγές θα κάνουν την Ιταλία πιο αποτελεσματική. Οι αντίπαλοι λένε ότι θα μειωθεί σημαντικά ο έλεγχος των εξουσιών.
Ο Ρέντσι διατείνεται ότι οι κυβερνήσεις θα είναι πιο σταθερές, αν ισχύσουν οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις, εξασφαλίζοντας ότι οι εκλεγμένοι ηγέτες θα ολοκληρώνουν τη θητεία τους και ότι λιγότερα χρήματα θα ξοδεύονται για μισθούς πολιτικών και γραφειοκρατία. Αλλά οι επικριτές ισχυρίζονται ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι αντιφατικές και ότι δίνουν στον εκάστοτε Πρωθυπουργό υπερβολική εξουσία, ακριβώς δηλαδή, ό,τι επιδιώκει να αποτρέψει το «διθάλαμο» σύστημα.
Το πιο σημαντικό είναι ότι τελικά το δημοψήφισμα μετατράπηκε σε μια ψήφο υπέρ ή κατά του Ρέντσι.
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης, αριστερά και δεξιά, αλλά ακόμα και ένα αριστερό κομμάτι από το Δημοκρατικό Κόμμα του ίδιου του Ρέντσι, ενθαρρύνουν τους πολίτες να ψηφίσουν «Όχι», ως μια ανοιχτή δήλωση κατά του Ρέντσι. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσεται και το κόμμα του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, Forza Italia, το οποίο στην αρχή υποστήριξε τις μεταρρυθμίσεις αλλά έπειτα έκανε στροφή 180 μοιρών.
Το αποτέλεσμα είναι αδύνατον να προβλεφθεί. Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δίνουν προς το παρόν, ένα προβάδισμα στο «Όχι» -περίπου 40% έναντι 37% στο «Ναι»- αλλά παραμένει ένα σημαντικό ποσοστό αναποφάσιστων.
Ο Ρέντσι δήλωσε πρόσφατα ότι, πιστεύει ότι η «σιωπηρή πλειοψηφία» τον υποστηρίζει, αν και φαίνεται να έχει όλο και λιγότερη αυτοπεποίθηση τις τελευταίες εβδομάδες.
Υπάρχει πιθανότητα να φύγει η Ιταλία από την ΕΕ;
Όχι ακριβώς. Ο λόγος που αρκετοί σχολιαστές έχουν συνδέσει το δημοψήφισμα της Ιταλίας με το Brexit είναι λόγω της πιθανότητας το ευρωσκεπτικιστικό Κίνημα των Πέντε Αστέρων να αναλάβει την εξουσία. Το κόμμα εδώ και καιρό διαμήνυε ότι αν αναλάβει τα ηνία, θα προκηρύξει δημοψήφισμα για το ευρώ. Παρ' όλα αυτά, όπως διευκρινίστηκε παραπάνω, μια νίκη του «Όχι» δε συνεπάγεται απευθείας εκλογές και ούτως ή άλλως, το Κίνημα του Γκρίλο δε μιλάει για δημοψήφισμα σχετικά με την παραμονή στην ΕΕ.
Και βέβαια δεν υπάρχει τίποτα που να βεβαιώνει ότι αν γινόταν ένα τέτοιο δημοψήφισμα, η πλειοψηφία των Ιταλών θα ψήφιζε υπέρ του Italexit.