Η Μέση Ανατολή εισέρχεται στο 2026 εξαντλημένη αλλά σε διαδικασία αναδιάταξης ισχύος. Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ το 2024, η άνοδος του Άχμεντ αλ-Σαρά στη Δαμασκό και ο 12ήμερος πόλεμος ανάμεσα σε Ισραήλ και Ιράν σημάδεψαν το 2025, αποδυναμώνοντας τον παραδοσιακό «Άξονα της Αντίστασης» και αφήνοντας ένα επικίνδυνο στρατηγικό κενό. Σε αυτό το κενό σπεύδουν να εδραιωθούν τοπικές δυνάμεις όπως η STC στο Άντεν και η Hayat Tahrir al-Sham στη Συρία, συχνά με βίαια μέσα.
Η εποχή των «παγωμένων συγκρούσεων» στη Λεβαντίνη φαίνεται να έχει λήξει. Τη θέση της παίρνει ένα ρευστό, συναλλακτικό περιβάλλον όπου μεγάλες περιφερειακές δυνάμεις όπως η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία αναγκάζονται να εμπλακούν πιο άμεσα για να αποτρέψουν την κατάρρευση των νέων, ασταθών πολιτικών δομών που οι ίδιες συνέβαλαν στη δημιουργία τους.
Το γεωπολιτικό κέντρο βάρους μετατοπίζεται πλέον στη θαλάσσια «αρτηρία» από την Ανατολική Μεσόγειο μέχρι την Ερυθρά Θάλασσα και τον Κόλπο του Ομάν. Η ασφάλεια αυτών των υδάτων δεν θεωρείται δεδομένη και εξαρτάται ολοένα περισσότερο από εύθραυστες «υπό όρους» εκεχειρίες με μη κρατικούς δρώντες, όπως οι Χούθι, μετατρέποντας τη ναυτική ασφάλεια σε κεντρικό πυλώνα της περιφερειακής στρατηγικής.
Παράλληλα, η επιστροφή των ΗΠΑ σε στρατηγική «Maximum Pressure 2.0» απέναντι στο Ιράν οξύνει τις πολώσεις: ορισμένες αραβικές πρωτεύουσες στηρίζουν τη γραμμή πίεσης, άλλες όμως φοβούνται τις αντιδράσεις ενός στριμωγμένου ιρανικού καθεστώτος και στρέφονται προς Κίνα και Ρωσία για εξισορρόπηση.
Πολιτικοί κίνδυνοι:
Η Συρία αποτελεί το μεγαλύτερο πολιτικό ρίσκο, με έντονο ρήγμα ανάμεσα στη νέα εξουσία και την κοινωνία της Δαμασκού, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέα εσωτερική σύγκρουση και ξένες παρεμβάσεις. Το Ιράν, πληγωμένο από πόλεμο, κυρώσεις και οικονομική αστάθεια, παραμένει ευάλωτο σε νέες κοινωνικές αναταράξεις. Στην Παλαιστίνη, η απουσία αξιόπιστου σχεδίου για τη Γάζα έχει παραλύσει το πολιτικό τοπίο, με την Παλαιστινιακή Αρχή αποδυναμωμένη και το πεδίο κατακερματισμένο.
Η Τουρκία διαμορφώνει δική της «σφαίρα επιρροής» σε Συρία και Ιράκ, με κίνδυνο νέων εντάσεων με Κούρδους και ντόπιες δυνάμεις.
Οικονομικοί κίνδυνοι:
Οι οικονομίες του Κόλπου αναπτύσσονται αλλά με αυξημένο δημοσιονομικό ρίσκο, ενώ η Ερυθρά Θάλασσα παραμένει το πιο επικίνδυνο εμπορικό choke point. Η συριακή οικονομία παραμένει ουσιαστικά σε καθεστώς επιβίωσης και η λειψυδρία μετατρέπεται σε ζήτημα εθνικής ασφάλειας για χώρες όπως το Ιράν και η Ιορδανία.
Ασφαλείας:
Η ανασύνταξη του Ισλαμικού Κράτους αποτελεί την πιο άμεση απειλή, με την οργάνωση να εκμεταλλεύεται τα κενά ασφαλείας σε Συρία και Ιράκ. Στον Λίβανο, η Χεζμπολάχ διατηρεί την ισχύ της, κρατώντας τη γραμμή αντιπαράθεσης με το Ισραήλ σε μόνιμη ένταση. Την ίδια ώρα, φθηνές αλλά εξελιγμένες τεχνολογίες, όπως προηγμένα drones και θαλάσσια εκρηκτικά, αυξάνουν τον κίνδυνο ασύμμετρων επιθέσεων, ενώ το Ιράν φαίνεται να επανασυνθέτει τη βαλλιστική του ικανότητα.
Εκτίμηση:
Η περιοχή εγκαταλείπει το μοντέλο ξεκάθαρων διακρατικών συγκρούσεων και περνά σε μάχη για τον έλεγχο των ίδιων των κρατών. Η ισορροπία που διατηρείται είναι εύθραυστη και προσωρινή. Μια πιθανή «δεύτερη φάση» σύγκρουσης Ισραήλ–Ιράν θεωρείται ιδιαίτερα πιθανή, ενώ η ανασύνταξη του ISIS και η αποτυχία σταθεροποίησης σε Συρία και Γάζα θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε νέα πολυμέτωπη κρίση. Για κυβερνήσεις και επενδυτές, το 2026 απαιτεί στρατηγική διαχείριση αυξημένων κινδύνων σε μια Μέση Ανατολή πιο απρόβλεπτη και πιο αυτόνομη από ποτέ.