Η κυβέρνηση Τραμπ έχει ξεκινήσει έναν πολιτισμικό πόλεμο κατά της Ευρώπης, προμοτάροντας σθεναρά τους πολιτικούς και ιδεολογικούς συμμάχους του κινήματος MAGA στην ήπειρο και ταπεινώνοντας δημοσίως την ΕΕ στη διεθνή σκηνή, σύμφωνα με κοινή έκθεση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) και του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Ιδρύματος (ECF).
Η έκθεση υποστηρίζει ότι ο Αμερικανός πρόεδρος επιδιώκει ενεργά να παρέμβει σε εκλογικές διαδικασίες στην Ευρώπη, να αναδιαμορφώσει τη διατλαντική σχέση με βάση πιο «συντηρητικές αξίες» και να συσπειρώσει τους δεξιούς λαϊκιστές της ηπείρου γύρω από το αφήγημα της «ελευθερίας του λόγου».
Ο δε διχασμός και οι δισταγμοί των Ευρωπαίων ηγετών, καθώς και η τακτική «της κολακείας, του κατευνασμού και της απόσπασης προσοχής», όχι μόνο δεν έχουν αποτέλεσμα, αλλά αντιθέτως επιτείνει αυτή τη στάση του Τραμπ, προσθέτει η έκθεση.
Χρησιμοποιώντας έρευνες και δημοσκοπήσεις από τα 27 κράτη-μέλη του μπλοκ, η έκθεση των δύο φορέων υποστηρίζει πάντως ότι αρκετές χώρες διαθέτουν φιλοευρωπαϊκές κυβερνήσεις -και ισχυρό δημόσιο αίσθημα- γεγονός που δίνει στην ΕΕ τη δυνατότητα να σταθεί όρθια και να «υπερασπιστεί μια Ευρώπη που γράφει το δικό της σενάριο».
Η έκθεση παρομοιάζει την Ευρώπη με τον πρωταγωνιστή της ταινίας «The Truman Show», που στο τέλος συνειδητοποιεί ότι ζει μέσα σε ένα τηλεοπτικό σκηνικό που έχει ως μόνο στόχο την αύξηση της τηλεθέασης, και καλείται να αποφασίσει αν θα εγκαταλείψει τη μόνη πραγματικότητα που έχει γνωρίσει.
Επίσης, υποστηρίζει ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες σπαταλούν πολλή ενέργεια αντιδρώντας στις κρίσεις που «στήνει» ο Τραμπ και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί του -όπως ο Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία, η Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία ή ο Ρόμπερτ Φίτσο στη Σλοβακία-, από τους εμπορικούς εκβιασμούς με τους δασμούς ως τις αντιπαραθέσεις σχετικά με την ελευθερία του λόγου τις αμυντικές δαπάνες και την απειλή του μεταναστευτικού.
Η «κήρυξη πολέμου» από τον Βανς
«Στον πολιτισμικό πόλεμο του Τραμπ, στόχος είναι η ίδια η Ευρώπη», σημειώνει ο Πάβελ Ζέρκα, αναλυτής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων, χαρακτηρίζοντας μάλιστα την ομιλία του Τζ.Ντ. Βανς στο Συνέδριο Ασφαλείας του Μονάχου τον Φεβρουάριο του 2025, όπου κατηγόρησε την Ευρώπη ότι «υπαναχωρεί από κοινές θεμελιώδεις αξίες», ως τη στιγμή που η κυβέρνηση Τραμπ κήρυξε τον πόλεμο στο μπλοκ.
Σύμφωνα με τον ίδιο, εκείνη η ομιλία του Βανς αποκάλυψε την πρόθεση της Ουάσινγκτον να παρέμβει σε εκλογικές διαδικασίες, να μιλήσει για «χάσμα αξιών» μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ και να χρησιμοποιήσει την ελευθερία του λόγου ως «κάλεσμα συστράτευσης» προς τα κόμματα που ασπάζονται την ιδεολογία του MAGA στην Ευρώπη
Στη συνέχεια, όπως προσθέτει ο Ζέρκα, ο Τραμπ «αποκάλυψε ακόμη περισσότερο τις προθέσεις του αποκλείοντας τους ηγέτες της ΕΕ από τις συνομιλίες για το μέλλον της Ουκρανίας, επιτιθέμενος κατά παραδοσιακών πολιτικών κομμάτων σε όλη την ήπειρο και εκβιάζοντας θεσμικά όργανα των Βρυξελλών κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για το εμπόριο».
Η έκθεση αναφέρει ως χαρακτηριστικό παράδειγμα της προσπάθειας του Τραμπ να «μετακινήσει το ιδεολογικό κέντρο βάρους της ευρωπαϊκής πολιτικής» προς τα δεξιά την Πολωνία, επικαλούμενη τη θερμή υποδοχή στον Λευκό Οίκο που επεφύλαξε ο Αμερικανός πρόεδρος στον εθνικιστή υποψήφιο -τότε- πρόεδρο της χώρας Κάρολ Ναβρότσι αλλά και τη δημόσια στήριξη που τού προσέφερε προεκλογικά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Πόλεμος σε δύο μέτωπα
Ο Ζέρκα υποστηρίζει ότι αυτός ο πολιτισμικός πόλεμος του Τραμπ διεξάγεται σε δύο μέτωπα: το ιδεολογικό, σχετικά με τις αξίες που καθορίζουν την ευρωπαϊκή πολιτική, και το θεσμικό, σχετικά με «την αξιοπρέπεια, την αξιοπιστία και την ταυτότητα της Ευρώπης ως αυτόνομου παίκτη στην παγκόσμια σκηνή».
Οι Βρυξέλλες και οι χώρες της Ευρώπης πρέπει «να αποδεχτούν ότι δέχονται πολιτισμικό πόλεμο» και να δράσουν ανάλογα, επισημαίνει ο αναλυτής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων. «Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η Ευρώπη πρέπει να κοντράρει τον Τραμπ με κάθε ευκαιρία. Ορισμένες φορές η "αγορά χρόνου" είναι απαραίτητη», προσθέτει.
Αλλά αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματά του, το μπλοκ μπορεί «να ευημερήσει αντί να υποφέρει εν μέσω της επιταχυνόμενης αποσταθεροποίησης της παγκόσμιας τάξης από τον πρόεδρο των ΗΠΑ».
Η μελέτη υποστηρίζει ότι οι συνθήκες είναι «ώριμες» ώστε οι Ευρωπαίοι ηγέτες να αποχωρήσουν από το «σκηνικό» που έχει στήσει ο Τραμπ. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το ευρωπαϊκό αίσθημα –η αίσθηση του ανήκειν σε έναν κοινό χώρο, του κοινού μέλλοντος και της προσήλωσης σε κοινές αξίες– παραμένει ισχυρό.
Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου, η εμπιστοσύνη των πολιτών στην ΕΕ βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο από το 2007 και μάλιστα έχει αυξηθεί σε 12 χώρες -πιο αισθητά στη Σουηδία, τη Γαλλία, τη Δανία και την Πορτογαλία- από τότε που ο Τραμπ επέστρεψε στον Λευκό Οίκο. Σχεδόν σε όλες τις χώρες, δε, η πλειοψηφία των πολιτών δηλώνουν αφοσιωμένοι στην ΕΕ.
Ελάχιστα κόμματα ζητούν πλέον έξοδο από την Ένωση, ενώ σε όλες τις χώρες, με εξαίρεση τρεις (Ρουμανία, Πολωνία και Τσεχία), η πλειοψηφούσα άποψη είναι πως ο ρόλος της ΕΕ στην προστασία των Ευρωπαίων πολιτών απέναντι σε παγκόσμιες κρίσεις και κινδύνους ασφάλειας πρέπει να ενισχυθεί.
Δημοσκόπηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων τον Μάιο έδειξε επίσης ότι οι Ευρωπαίοι τάσσονται ευρέως υπέρ της αύξησης των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών και της μεγαλύτερης στρατιωτικής αυτονομίας του μπλοκ από τις ΗΠΑ, καθώς και ότι διευρύνεται πλέον η αντίληψη πως η Ευρώπη και η Αμερική αντιπροσωπεύουν «δύο διαφορετικά μοντέλα δημοκρατίας».
Παρότι η εικόνα δεν είναι ίδια σε όλες τις χώρες, ο Ζέρκα υποστηρίζει ότι κανένα κράτος-μέλος δεν θα αποφύγει τον αντίκτυπο του πολιτισμικού πολέμου, καλώντας ακόμη και τους ευρωσκεπτικιστές ηγέτες να αναγνωρίσουν πως η ΕΕ αποτελεί «το μοναδικό πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορούν να προστατεύσουν την εθνική κυριαρχία και την ευημερία τους».
Οι ηγέτες των χωρών του μπλοκ, προσθέτει, θα πρέπει να απορρίψουν τη «στρατηγική καλοπιάσματος» του Τραμπ, ακόμη κι αν αυτό επιδεινώσει τις διατλαντικές εντάσεις, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή «πρέπει να δείξει τόλμη» και να χρησιμοποιήσει εργαλεία όπως ο Νόμος για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες και άλλα μέσα εμπορικής πίεσης.
«Η λογική του "είναι πολιτισμός, ηλίθιε» (σ.σ. κατά παράφραση του «Είναι η οικονομία, ηλίθιε») πρέπει επειγόντως να ενσωματωθεί στη νοοτροπία των Ευρωπαίων ηγετών», προσθέτει ο Αντρέ Βίλκενς διευθυντής του European Cultural Foundation. «Το ευρωπαϊκό αίσθημα δεν είναι ένας αφηρημένος ουτοπισμός. Αφορά τα αληθινά αισθήματα για την Ευρώπη και την ετοιμότητα των Ευρωπαίων να τα υπερασπιστούν».
Πηγή: skai.gr