Πολύ πιο θετικοί σε σχέση με το παρελθόν ως προς την ενεργητική και παθητική ευθανασία στους ανθρώπους και αντίθετοι στην ευγονική, ήτοι στην επιλογή φύλου ή συγκεκριμένων φυσικών χαρακτηριστικών για τα παιδιά τους κατά την εξωσωματική γονιμοποίηση, εμφανίζονται οι Ελληνες, ενώ είναι διχασμένοι ως προς το αν οι παρένθετες μητέρες θα έπρεπε ή όχι να λαμβάνουν αμοιβή.
Οι εν λόγω τάσεις, που αποτυπώνουν την πολιτισμική πραγματικότητα ειδικά στην Ελλάδα, προκύπτουν από την πρώτη πανελλαδική έρευνα της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής και Τεχνοηθικής (ΕΕΒΤ), που διεξήχθη την άνοιξη του 2025 σε δείγμα 1.207 ατόμων άνω των 17 ετών από όλη την Ελλάδα, με τίτλο «Ερευνα στάσεων και αντιλήψεων σχετικά με θέματα βιοηθικής και τεχνοηθικής».
Στο ερώτημα «αν μπορούσατε να δώσετε προγενέστερες οδηγίες για την ιατρική σας φροντίδα, σε περίπτωση που δεν μπορούσατε να αποφασίσετε μόνος/η λόγω απώλειας συνείδησης ή νοητικής ικανότητας, ποια από τις παρακάτω επιλογές προτιμάτε;», οι συμμετέχοντες στην έρευνα απάντησαν ως εξής: ένας στους τρεις (ποσοστό 33%) θέλει οι οδηγίες του να είναι απολύτως δεσμευτικές για γιατρούς και συγγενείς. Δύο στους δέκα επιθυμούν να είναι δεσμευτικές μόνο οι εντολές τους που ορίζουν συγκεκριμένο πρόσωπο ως αντιπρόσωπό τους, ώστε να αποφασίζει εκ μέρους τους. Το 15% επιθυμεί οι οδηγίες του να μην είναι δεσμευτικές και να μπορούν οι φροντιστές να αποφασίζουν ελεύθερα το καλύτερο για το άτομο, ενώ μικρότερα είναι τα ποσοστά των ανθρώπων που δίνουν άλλες απαντήσεις.
Στο ερώτημα αν θα συμφωνούσαν με τη διακοπή της ιατρικής υποστήριξης ασθενών που βρίσκονται σε βαθύ κώμα χωρίς πιθανότητα ανάρρωσης («παθητική ευθανασία»), έξι στους δέκα απαντούν καταφατικά (ναι και μάλλον ναι), ενώ λιγότεροι από τέσσερις στους δέκα εκφράζουν διαφορετική άποψη, που ταυτίζεται με τη σημερινή νομοθεσία.
Στο κρίσιμο ερώτημα της ενεργητικής ευθανασίας (ένας ασθενής σε τελικό στάδιο, που υποφέρει, να έχει την επιλογή να ζητήσει από τον γιατρό να του χορηγήσει ουσίες για να τερματίσει τη ζωή του), το 43% είναι υπέρ, το 28% επίσης συμφωνεί, εφόσον συναινεί η οικογένεια του ατόμου (σύνολο 71%). Διαφωνεί μόνο το 22%, εναρμονιζόμενο με τη σημερινή θέση του νόμου.
Κατά τα λοιπά, πάνω από έξι στους δέκα ερωτηθέντες (62%) θεωρούν ότι μια παρένθετη μητέρα που κυοφορεί για λογαριασμό άλλων δεν έχει δικαίωμα να κρατήσει το παιδί, ενώ διχασμένοι εμφανίζονται ως προς το αν η γυναίκα θα πρέπει να αμείβεται (47% απαντά «ναι» και 45% «όχι»).
Αντίθετα, απολύτως ξεκάθαρη είναι η θέση ως προς την ευγονική: στο ερώτημα «αν είχατε τη δυνατότητα, θα διαλέγατε το φύλο ή κάποια χαρακτηριστικά του παιδιού σας (ύψος, χρώμα ματιών και μαλλιών) κατά τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης;», το 72% απαντά «όχι», το 12% «ναι», το 7% ότι θα επέλεγε μόνο το φύλο και το 6% ότι θα διάλεγε κάποια φυσικά χαρακτηριστικά.
Τι πιστεύουμε για την ΑΙ, την τεχνολογία και το διαδίκτυο
Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, περίπου 8 στους 10 (ποσοστό 78%) Έλληνες και Ελληνίδες θεωρούν πως έως το 2040 η Τεχνητή Νοημοσύνη θα έχει υπονομεύσει τις ανθρώπινες σχέσεις (7% εκτιμούν ότι θα τις ενισχύσει), ενώ περισσότεροι από έξι στους δέκα (62%) θεωρούν ότι στο ίδιο διάστημα θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στη δημοκρατία (το 21% πιστεύει ότι δεν θα την επηρεάσει, ενώ ένας στους δέκα βλέπει θετική επιρροή).
Στην ερώτηση εάν θα θέλαμε να υπάρξει ένα ακόμα πιο εξελιγμένο είδος ΑΙ, που θα μπορεί να διεκπεραιώνει αυτόνομα σύνθετες διανοητικές διαδικασίες (την ανάπτυξη Γενικής Τεχνητής Νοημοσύνης), η πάντηση είναι ξεκάθαρα όχι, αφού σχεδόν 9 στους 10 (86%) απαντούν είτε ότι προτιμούν να υπάρχει πάντα επιτήρηση από ανθρώπους (71%) είτε ότι θεωρούν μάλλον ανεπιθύμητη μια τέτοια εξέλιξη (15%).
Μόλις το 13% των ερωτηθέντων δείχνει εμπιστοσύνη σε εφαρμογές ΤΝ που λειτουργούν χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση.
«Αν είχατε στη διάθεσή σας ένα ρομπότ με εξελιγμένη Τεχνητή Νοημοσύνη θα το εμπιστευόσασταν να αναλάβει τη φροντίδα ηλικιωμένων ή ασθενών στο σπίτι»; ήταν το επόμενο ερώτημα. Και εδώ, η απάντηση είναι σαφής.
Το 73% απαντά «όχι» (45%) ή «μάλλον όχι» (28%), ενώ μόλις το 25% απαντά θετικά («ναι» ή «μάλλον ναι»).
Οι 'Ελληνες και οι Ελληνίδες δηλώνουν επίσης, στην πλειονότητά τους, υπέρ του ελέγχου αξιοπιστίας του περιεχομένου που κυκλοφορεί στο Διαδίκτυο, αφού το 56% τον θεωρεί απαραίτητο για την αποτροπή της παραπληροφόρησης και της δημιουργίας ψευδών εντυπώσεων και το 36% για την πρόληψη εγκλημάτων ή άλλων παράνομων πράξεων.
Συνολικά, η δυσπιστία για την αξιοπιστία των πληροφοριών στο Διαδίκτυο και την ανάγκη ελέγχου συγκεντρώνει ποσοστό υπερδιπλάσιο από εκείνο που δηλώνει ότι ο έλεγχος περιορίζει την ελεύθερη πληροφόρηση (21%) και είναι μια μορφή λογοκρισίας (20%).
Πώς συγκρινόμαστε με άλλους λαούς ως προς τη στάση μας απέναντι στην επίδραση της τεχνολογίας στη ζωή μας και τη χρήση της; «Είμαστε πιο ανήσυχοι, με περισσότερη ευαισθησία σε θέματα υπονόμευσης της δημοκρατίας, λιγότερο πρόθυμοι να δεχτούμε την ανάδυση της Γενικής Τεχνητής Νοημοσύνης, με μικρότερη αίσθηση πολιτικής επάρκειας και πιο ενισχυμένο αίσθημα ότι δεν μπορούμε να παρέμβουμε ως πολίτες, για να αλλάξουμε τα πράγματα ως προς την προστασία της δημοκρατίας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Θεωρούμε επίσης ότι οι αρνητικές "εξωτερικότητες", που παράγει η ΤΝ θα υπερτερούν το 2040 έναντι των θετικών αλλαγών που μπορούν να φέρουν η ανθρώπινη ρύθμιση και η εποπτεία. Έχουμε, επίσης, πολλές μεροληψίες κατά του μέλλοντος και της τεχνολογίας και θεωρούμε την πρόσδεση στην παράδοση πιο σημαντική από ένα ανοιχτό μέλλον» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Τσέκερης.