Οι διεθνείς πιέσεις για την αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους εντείνονται, με νέες ευρωπαϊκές χώρες να συντάσσονται υπέρ, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν η μόνη ισχυρή φωνή αντίθεσης.
Ειδικότερα, Βρετανία, Αυστραλία και Καναδάς προχώρησαν ήδη στην αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους, ενώ η Γαλλία και άλλες χώρες αναμένεται να το πράξουν τις επόμενες ημέρες.
Άμεση ήταν η αντίδραση του Ισραήλ με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπενιαμίν Νετανιάχου, να προειδοποιεί ότι η κίνηση θα αποτελέσει επιβράβευση «της τρομοκρατίας της Χαμάς».
Ωστόσο, παρά τις ανακοινώσεις, μένει ανοικτό το ερώτημα τι θα σημάνει η αναγνώριση στην πράξη.
Τι σημαίνει η αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους;
Η Παλαιστίνη είναι κράτος με διεθνή αναγνώριση, αλλά χωρίς πραγματική υπόσταση.
Διαθέτει μεγάλο βαθμό διεθνούς αναγνώρισης, διπλωματικές αποστολές στο εξωτερικό και ομάδες που συμμετέχουν σε αθλητικές διοργανώσεις, συμπεριλαμβανομένων των Ολυμπιακών Αγώνων.
Όμως, λόγω της μακρόχρονης διαμάχης με το Ισραήλ, δεν έχει διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα, ούτε πρωτεύουσα ούτε στρατό. Εξαιτίας της ισραηλινής στρατιωτικής κατοχής στη Δυτική Όχθη, η Παλαιστινιακή Αρχή, που συστάθηκε μετά τις ειρηνευτικές συμφωνίες της δεκαετίας του 1990, δεν ασκεί πλήρη έλεγχο στα συγκεκριμένα εδάφη ή τον πληθυσμό της. Η Γάζα, όπου επίσης το Ισραήλ είναι δύναμη κατοχής, βρίσκεται εν μέσω ενός καταστροφικού πολέμου.
Έτσι, δεδομένου ότι η Παλαιστίνη παραμένει ένα οιονεί κράτος, η αναγνώριση λειτουργεί κυρίως σε συμβολικό επίπεδο. Η κίνηση συνιστά μια ισχυρή ηθική και πολιτική δήλωση, χωρίς όμως να αλλάζει ουσιαστικά την πραγματικότητα.
Ωστόσο, ο συμβολισμός είναι ισχυρός. Όπως είχε επισημάνει ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας, Ντέιβιντ Λάμι σε ομιλία του στον ΟΗΕ τον Ιούλιο: «Η Βρετανία φέρει ένα ιδιαίτερο βάρος ευθύνης να στηρίξει τη λύση των δύο κρατών».
Στη συνέχεια, ο Λάμι επικαλέστηκε τη Διακήρυξη Μπάλφουρ του 1917, που υπεγράφη από τον τότε υπουργό Εξωτερικών Άρθουρ Μπάλφουρ, με την οποία η Βρετανία εξέφρασε για πρώτη φορά την υποστήριξή της «στην εγκαθίδρυση στην Παλαιστίνη μιας εθνικής εστίας για τον εβραϊκό λαό».
Ωστόσο, η διακήρυξη αυτή, όπως είπε ο Λάμι, συνοδεύτηκε από μια επίσημη υπόσχεση «ότι τίποτα δεν θα γίνει που θα μπορούσε να βλάψει τα αστικά και θρησκευτικά δικαιώματα των υφιστάμενων μη εβραϊκών κοινοτήτων στην Παλαιστίνη».
Οι υποστηρικτές του Ισραήλ συχνά επισημαίνουν ότι ο Μπάλφουρ δεν αναφέρθηκε ρητά στους Παλαιστίνιους ούτε είπε κάτι για τα εθνικά τους δικαιώματα.
Ωστόσο, η περιοχή που ήταν γνωστή ως Παλαιστίνη και διοικήθηκε από τη Βρετανία μέσω εντολής της Κοινωνίας των Εθνών από το 1922 έως το 1948, θεωρείται εδώ και δεκαετίες μια «ανολοκλήρωτη διεθνής υπόθεση».
Το Ισραήλ ιδρύθηκε το 1948, αλλά οι προσπάθειες δημιουργίας ενός παράλληλου παλαιστινιακού κράτους ναυάγησαν για πολλούς λόγους.
Όπως είπε ο Λάμι, οι πολιτικοί «έχουν συνηθίσει να προφέρουν τις λέξεις «λύση δύο κρατών».
Η φράση αναφέρεται στη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους στη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας, περίπου με τα όρια που υπήρχαν πριν από τον αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1967, με την Ανατολική Ιερουσαλήμ, την οποία κατέχει το Ισραήλ από τότε, ως πρωτεύουσα.
Όμως οι διεθνείς προσπάθειες να υλοποιηθεί η λύση των δύο κρατών δεν απέδωσαν, ενώ ο εποικισμός μεγάλων τμημάτων της Δυτικής Όχθης από το Ισραήλ, παράνομος σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, έχει μετατρέψει την έννοια σε ένα κενό σύνθημα.
Ποιοι αναγνωρίζουν την Παλαιστίνη ως κράτος;
Η Παλαιστίνη αναγνωρίζεται σήμερα από περίπου το 75% των 193 κρατών-μελών του ΟΗΕ. Στον ΟΗΕ έχει το καθεστώς του «μόνιμου κράτους-παρατηρητή», που της επιτρέπει τη συμμετοχή αλλά όχι το δικαίωμα ψήφου.
Με τη βρετανική και τη γαλλική αναγνώριση, η Παλαιστίνη θα απολαμβάνει σύντομα τη στήριξη τεσσάρων από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Η Κίνα και η Ρωσία αναγνώρισαν αμφότερες την Παλαιστίνη το 1988. Κατά συνέπεια, οι ΗΠΑ θα αποτελέσουν τη μοναδική φωνή αντίθεσης.
Η Ουάσινγκτον έχει αναγνωρίσει την Παλαιστινιακή Αρχή, που βρίσκεται σήμερα υπό την ηγεσία του Μαχμούντ Αμπάς, από τη δημιουργία της στα μέσα της δεκαετίας του 1990.
Έκτοτε, αρκετοί πρόεδροι έχουν εκφράσει την υποστήριξή τους για τη μελλοντική δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους. Ο Ντόναλντ Τραμπ όμως δεν συγκαταλέγεται σε αυτούς, καθώς κατά τις δύο θητείες του, η αμερικανική πολιτική έγειρε σαφώς υπέρ του Ισραήλ.
Γιατί αρκετές χώρες αποφασίζουν να προχωρήσουν τώρα;
Πολλές βρετανικές κυβερνήσεις είχαν ταχθεί υπέρ της αναγνώρισης ενός παλαιστινιακού κράτους, αλλά μόνο στο πλαίσιο μιας ειρηνευτικής διαδικασίας, κατά προτίμηση σε συντονισμό με άλλους δυτικούς συμμάχους και «τη στιγμή που θα έχει τον μεγαλύτερο αντίκτυπο».
Το να γίνει απλώς ως μια κίνηση συμβολισμού, πίστευαν, θα ήταν λάθος, καθώς δεν θα άλλαζε τίποτα στην πράξη. Ωστόσο, οι εξελίξεις έχουν αναγκάσει πολλές κυβερνήσεις να κινηθούν.
Οι εικόνες ανθρώπων που λιμοκτονούν από τη Γάζα, η αυξανόμενη οργή για τη στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ και οι μεγάλες αλλαγές στην κοινή γνώμη έχουν οδηγήσει σε αυτή την καμπή.
Με τον συντονισμό των ενεργειών τους, οι χώρες που αναγνωρίζουν τώρα το παλαιστινιακό κράτος ελπίζουν να ενισχύσουν τον αντίκτυπο της κίνησης, δίνοντας ώθηση στις πρωτοβουλίες για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα και για τον καθορισμό της επόμενης πολιτικής διαδικασίας.
Οι ΗΠΑ αντιτίθενται
Η κυβέρνηση Τραμπ δεν έχει κρύψει ποτέ την αντίθεσή της στην αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους, με τον ίδιο τον Αμερικανό πρόεδρο να παραδέχεται σε κοινή συνέντευξη Τύπου την Πέμπτη ότι έχει «διαφωνία με τον Στάρμερ επ’ αυτού».
Οι δύο ηγέτες ανέφεραν πάντως ότι συζήτησαν το ζήτημα κατά τη διάρκεια της κατ’ ιδίαν συνάντησής τους.
Στην πραγματικότητα, είναι σαφές ότι η αμερικανική θέση έχει σκληρύνει σε σημείο πλήρους αντίθεσης προς την ίδια την έννοια της παλαιστινιακής ανεξαρτησίας.
Τον Ιούνιο, ο νυν Αμερικανός πρέσβης στο Ισραήλ, Μάικ Χάκαμπι, δήλωσε ότι πιστεύει πως οι ΗΠΑ δεν υποστηρίζουν πλέον τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους.
Πιο πρόσφατα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, δήλωσε ότι η Χαμάς «θα αποθρασυνθεί ακόμη περισσότερο» από τη διεθνή προσπάθεια για την αναγνώριση της Παλαιστίνης.
Σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Νετανιάχου στις 15 Σεπτεμβρίου, τα λόγια του αντήχησαν το ισραηλινό επιχείρημα ότι η αναγνώριση συνιστά «βραβείο για την τρομοκρατία», μετά τις καταστροφικές επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023.
Ο Ρούμπιο είπε επίσης ότι οι ΗΠΑ έχουν προειδοποιήσει όσους τάσσονται υπέρ της αναγνώρισης πως είναι πιθανό να προκαλέσει την αντίδραση του Ισραήλ και να προχωρήσει σε προσάρτηση της Δυτικής Όχθης.
«Τους είπαμε ότι θα οδηγούσε σε αυτού του είδους τις αμοιβαίες ενέργειες και ότι θα έκανε πιο δύσκολη την επίτευξη εκεχειρίας στη Γάζα», είπε στους δημοσιογράφους στις αρχές Σεπτεμβρίου.
Πηγή: skai.gr