Η Ευρώπη βρίσκεται σε φάση που πολλοί αξιωματούχοι χαρακτηρίζουν «γκρίζας ζώνης» μεταξύ ειρήνης και πολέμου, με ολοένα εντονότερες αναφορές για την ανάγκη προετοιμασίας της κοινωνίας και των κρατών της για ενδεχόμενο στρατιωτικό πόλεμο με τη Ρωσία. Καθώς οι ηγέτες αντιμετωπίζουν την παρατεταμένη σύγκρουση στην Ουκρανία, έχει ενταθεί ένας δημόσιος και στρατιωτικός διάλογος για το πώς θα λειτουργήσει η Ευρώπη υπό την πίεση των συνεχιζόμενων απειλών από το Κρεμλίνο.
Η Wall Street Journal επισημαίνει ότι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, από τη Γερμανία μέχρι τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν αρχίσει να εκπέμπουν μηνύματα προς τους πολίτες τους που μέχρι πριν λίγα χρόνια θεωρούνταν σχεδόν ανατρεπτικά — ότι δηλαδή πρέπει να είναι έτοιμοι για την πιθανότητα σύγκρουσης μεγάλης κλίμακας στην ήπειρο, συμπεριλαμβανομένης μιας ενδεχόμενης σύγκρουσης με τη Ρωσία. Αυτό αντικατοπτρίζει αλλαγή στην αντίληψη της ασφάλειας μετά από δεκαετίες ειρήνης και συνεργασίας.
Αναλυτές τονίζουν ότι οι ανησυχίες έχουν πολλαπλές αιτίες: την παρατεταμένη ρωσική επιθετικότητα στην Ουκρανία, τις υποτιθέμενες «γκρίζες ζώνες» επιχειρήσεων που περιλαμβάνουν κατασκοπεία, κυβερνοεπιθέσεις και σαμποτάζ σε ευρωπαϊκές υποδομές, καθώς και τις πολιτικές εντάσεις που προκαλούνται από προτάσεις ειρήνευσης με αμφιλεγόμενους όρους. Σε αυτό το πλαίσιο, κορυφαίοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν αρχίσει να περιγράφουν μια ανάγκη να ενισχυθούν όχι μόνο οι στρατιωτικές ικανότητες των κρατών τους, αλλά και η επίγνωση και η ετοιμότητα των πολιτών.
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά παραδείγματα που αποκαλύφθηκε είναι το απόρρητο επιχειρησιακό σχέδιο της Γερμανίας (Operation Plan Germany), το οποίο εκτείνεται σε πάνω από 1.200 σελίδες και περιγράφει λεπτομερώς πώς θα μπορούσαν να μετακινηθούν έως και 800.000 στρατιώτες του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά σύνορα της Συμμαχίας σε περίπτωση σύγκρουσης με τη Ρωσία. Το σχέδιο αναλύει τη χρήση λιμανιών, σιδηροδρόμων, οδικών αξόνων και δικτύων ανεφοδιασμού, καθώς και τα μέτρα προστασίας και συντονισμού που θα απαιτηθούν για μια τέτοια επιχείρηση. Επιπλέον, λαμβάνει υπόψη νέες μορφές απειλών, από drones και κυβερνοεπιθέσεις μέχρι σαμποτάζ σε κρίσιμες υποδομές, ενσωματώνοντας στρατιωτικές και πολιτικές πλευρές σε μια συνολική προσέγγιση χώρας και κοινωνίας. Αυτή η «ολιστική προσέγγιση» αντικατοπτρίζει την άποψη ότι η άμυνα δεν είναι πλέον αποκλειστική υπόθεση των ενόπλων δυνάμεων, αλλά απαιτεί κινητοποίηση δημόσιων φορέων, επιχειρήσεων και κρίσιμων υπηρεσιών.
Στο ίδιο δημοσίευμα αναφέρεται ότι οι γερμανικές αρχές εκτιμούν πως η Ρωσία θα μπορούσε να είναι «έτοιμη και πρόθυμη» να επιτεθεί σε κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ έως το 2029. Παράλληλα, τα πρόσφατα περιστατικά κατασκοπείας, σαμποτάζ και παραβιάσεων εναερίου χώρου σε ευρωπαϊκά κράτη έχουν εντείνει τις ανησυχίες για την εγγύτητα και την ένταση της απειλής.
Η μεταφορά στρατιωτικών δυνάμεων, η επανεξέταση των δικτύων υποδομών και η δημιουργία σχεδίων κινητοποίησης σε μεγάλο βάθος αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου που αποκτά όλο και μεγαλύτερη προσοχή σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Την ίδια στιγμή, κυβερνήσεις και στρατιωτικοί αξιωματούχοι επισημαίνουν ότι οι πολίτες πρέπει να είναι προετοιμασμένοι για μια ενδεχόμενη ανάγκη υπεράσπισης της ηπείρου, κάτι που θα μπορούσε να περιλαμβάνει όχι μόνο την ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεων αλλά και την κοινωνική, οικονομική και ψυχολογική προσαρμογή σε μια νέα πραγματικότητα όπου οι απειλές δεν είναι μόνο θεωρητικές.
Η αλλαγή αυτή στην πολιτική και στρατιωτική στάση της Ευρώπης — να μιλά ανοιχτά για πιθανότητα σύγκρουσης με τη Ρωσία και να ενθαρρύνει την προετοιμασία πολιτών και κοινωνιών — σηματοδοτεί ένα σημείο καμπής μετά από δεκαετίες ειρήνης. Η έκκληση των ηγετών προς τους πολίτες να είναι έτοιμοι, ενώ παράλληλα ενισχύονται τα στρατιωτικά και επιχειρησιακά σχέδια, καταδεικνύει πόσο βαθιά έχει αλλάξει η αντίληψη για την ασφάλεια και την άμυνα στην ήπειρο.