Αιφνιδιαστική προσωρινή αναστολή λειτουργίας ανακοίνωσε την Τρίτη η εταιρεία εμπορίας πετρελαιοειδών Cetracore-Jetoil SA, σηματοδοτώντας ένα ακόμη κρίσιμο κεφάλαιο στη μακρά και ταραχώδη διαδρομή της ιστορικής ελληνικής Jetoil. Η εξέλιξη αποδίδεται άμεσα στην αυστηροποίηση των δυτικών κυρώσεων στον ενεργειακό τομέα της Ρωσίας και ειδικότερα στην απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να επιβάλει περιοριστικά μέτρα στον Μουρταζά Αλί Λακχανί, πραγματικό δικαιούχο της εταιρείας.
Η διοίκηση της Cetracore-Jetoil ξεκαθαρίζει ότι η παύση εργασιών είναι προσωρινή, ωστόσο το γεγονός αποτυπώνει το βάθος των πιέσεων που δέχονται επιχειρήσεις με άμεσες ή έμμεσες διασυνδέσεις με ρωσικά συμφέροντα, σε μια περίοδο όπου οι γεωπολιτικές ισορροπίες επανακαθορίζουν τον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη.
Από την Κρήτη στα Βαλκάνια
Η ιστορία της Jetoil ξεκινά το 1968 στην Κρήτη, όταν ο Κυριάκος Μαμιδάκης, μαζί με τα αδέλφια του Νίκο και Γιώργο, ίδρυσαν την εταιρεία, αξιοποιώντας την οικογενειακή εμπειρία δεκαετιών στον χώρο των καυσίμων. Ο Μαμιδάκης είχε ήδη ενεργή παρουσία στον κλάδο από τις αρχές της δεκαετίας του ’50, δουλεύοντας δίπλα στον θείο του, Γιώργο Μαμιδάκη, ο οποίος είχε εξασφαλίσει άδεια μεταφοράς και εμπορίας καυσίμων στην Κρήτη αμέσως μετά την Κατοχή.
Το 1955 ιδρύθηκε η Γ. Μαμιδάκης & Σία – πρόδρομος της Mamidoil – ενώ το 1956, εν μέσω της κρίσης του Σουέζ, μια συμφωνία αποκλειστικής αντιπροσώπευσης σοβιετικού πετρελαίου έδωσε ισχυρή ώθηση στην ανάπτυξη της εταιρείας. Η συγχώνευση της Jetoil με τη Mamidoil το 1972 δημιούργησε τη Mamidoil-Jetoil, τη ναυαρχίδα της επιχειρηματικής αυτοκρατορίας της οικογένειας.
Με αιχμή τη ρωσική – τότε σοβιετική – τροφοδοσία, η εταιρεία αναπτύχθηκε ραγδαία στην ελληνική αγορά και επεκτάθηκε στα Βαλκάνια. Κομβικό ρόλο έπαιξαν οι μεγάλες αποθηκευτικές εγκαταστάσεις στο Καλοχώρι Θεσσαλονίκης, που για χρόνια αποτέλεσαν στρατηγικό πλεονέκτημα και «διαμάντι του στέμματος» του ομίλου.
Ανάπτυξη, κρίσεις και ανατροπές
Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 η Jetoil βρέθηκε αντιμέτωπη με ένα από τα σοβαρότερα πλήγματα στην ιστορία της, όταν πυρκαγιά κατέστρεψε μεγάλο μέρος των εγκαταστάσεων στο Καλοχώρι, προκαλώντας ζημιές άνω των 20 εκατ. δολαρίων. Παρά το σοκ, η εταιρεία ανέκαμψε, εδραιώθηκε ως μία από τις τρεις μεγαλύτερες του κλάδου στην Ελλάδα και ανέπτυξε δίκτυο άνω των 600 πρατηρίων, καθώς και ισχυρή παρουσία στον εφοδιασμό πλοίων.
Η οικονομική κρίση μετά το 2008 άλλαξε δραματικά το σκηνικό. Παρά τις εξαγορές που ενίσχυσαν προσωρινά το αποτύπωμά της, η πτώση του τζίρου, η αύξηση των ζημιών και ο διογκούμενος δανεισμός οδήγησαν σε ασφυκτική έλλειψη ρευστότητας. Το 2016 η εταιρεία κατέφυγε στο άρθρο 99, ενώ λίγες ημέρες αργότερα ο Κυριάκος Μαμιδάκης έθεσε τραγικό τέλος στη ζωή του, σφραγίζοντας μια οδυνηρή περίοδο για την επιχείρηση.
Ρωσικά κεφάλαια και νέες προσδοκίες
Το 2018, μετά την ολοκλήρωση σχεδίου εξυγίανσης, η εταιρεία πέρασε στον έλεγχο της αυστριακής Cetracore Energy, συνδεδεμένης με τον ρωσικό ενεργειακό κολοσσό Rosneft. Στο τιμόνι της Rosneft βρισκόταν ο Ιγκόρ Σετσίν, στενός συνεργάτης του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, γεγονός που καλλιέργησε προσδοκίες για επανεκκίνηση της Jetoil. Η εταιρεία επανεμφανίστηκε στην αγορά με την επωνυμία Cetracore-Jetoil.
Ο ρόλος Λακχανί και το σημερινό αδιέξοδο
Το 2020, πλειοψηφικό πακέτο στη Cetracore Energy απέκτησε ο όμιλος Mercantile & Maritime, συμφερόντων του Καναδοπακιστανού επιχειρηματία Μουρταζά Λακχανί. Ο Λακχανί, με πολυετή δραστηριότητα στον χώρο του πετρελαίου και φερόμενες στενές σχέσεις με τη Rosneft, έχει κατά καιρούς βρεθεί στο μικροσκόπιο διεθνών μέσων και αρχών για πιθανή εμπλοκή σε μηχανισμούς παράκαμψης των κυρώσεων στο ρωσικό πετρέλαιο.
Οι τελευταίες αποφάσεις της ΕΕ φαίνεται ότι έφεραν το τελικό χτύπημα. Η Cetracore-Jetoil ανακοίνωσε ότι προχωρά σε προσωρινή αναστολή λειτουργίας, λόγω της ένταξης του Λακχανί στον κατάλογο προσώπων στα οποία επιβάλλονται οικονομικές κυρώσεις.
Έτσι, μια εταιρεία που ξεκίνησε από την Κρήτη, κυριάρχησε στην ελληνική αγορά και άντεξε πυρκαγιές, κρίσεις και αναδιαρθρώσεις, βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με τις γεωπολιτικές συνέπειες ενός πολέμου που άλλαξε ριζικά το ενεργειακό τοπίο της Ευρώπης. Το αν το «λουκέτο» θα είναι πράγματι προσωρινό ή θα εξελιχθεί σε οριστικό τέλος, μένει να αποδειχθεί.