Οι ολοένα αυξανόμενες αναφορές για συνθήκες λιμού στη Γάζα καθώς και οι εικόνες απόγνωσης με Παλαιστίνιους να προσπαθούν να πάρουν τρόφιμα σε σημεία διανομής, οι οποίες κάνουν τον γύρο του κόσμου, φαίνεται πλέον να επηρεάζουν τις πολιτικές ισορροπίες. Ορισμένοι από τους σημαντικότερους δυτικούς συμμάχους του Ισραήλ, όπως η Γαλλία, η Βρετανία και ο Καναδάς, έχουν ανακοινώσει ότι θα προβούν σε επίσημη αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους κατά τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη.
Οι προαναγγελίες αναγνώρισης της Παλαιστίνης προκάλεσαν τη σφοδρή αντίδραση της ισραηλινής κυβέρνησης, με το υπουργείο Εξωτερικών της χώρας να κάνει λόγο για «επιβράβευση της Χαμάς». Το Ισραήλ όχι μόνο αρνείται ότι εμποδίζει την είσοδο βοήθειας στον παλαιστινιακό θύλακα αλλά ο ίδιος ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, έχει ισχυριστεί ότι οι πληροφορίες που θέλουν τους Παλαιστίνιους να πεινάνε «είναι υπερβολικές». «Δεν υπάρχει πολιτική πείνας στη Γάζα και δεν υπάρχει πείνα στη Γάζα», δήλωσε ο Νετανιάχου.
Η κατάσταση, ωστόσο, φαίνεται πως είναι διαφορετική στο πεδίο τόσο με βάση δηλώσεις Ευρωπαίων ηγετών όσο και του ίδιου του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ -του στενότερου συμμάχου του Νετανιάχου- ο οποίος ανέφερε ότι «η Γάζα βιώνει πραγματική πείνα».
Σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς, τις τελευταίες εβδομάδες, η πρόσβαση σε τρόφιμα στη Γάζα είναι κάτι περισσότερο από δύσκολη. Τα Ηνωμένα Εθνη ανέφεραν ότι η ανθρωπιστική καταστροφή στη Γάζα θυμίζει πλέον «τους λιμούς της Αιθιοπίας και της Μπιάφρα». Οι υγειονομικές αρχές του θύλακα μιλούν πλέον για Παλαιστίνιους που βιώνουν σοβαρό υποσιτισμό ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε ότι υπήρξαν 63 θάνατοι στη Γάζα που σχετίζονται με υποσιτισμό μέσα στον Ιούλιο, συμπεριλαμβανομένων 24 παιδιών ηλικίας κάτω των 5 ετών. Ενδεικτικά, τα στοιχεία του ΠΟΥ ανέφεραν 11 θανάτους συνολικά τους πρώτους έξι μήνες του 2025.
Την ίδια στιγμή, σε ορισμένες περιπτώσεις η εύρεση τροφής στον θύλακα καθίσταται ακόμα και θανατηφόρα. Εκατοντάδες Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί τους τελευταίους μήνες από πυροβολισμούς ενώ κατευθύνονταν προς τοποθεσίες διανομής βοήθειας, όπως καταγγέλλεται. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ισραηλινός στρατός έχει κατηγορηθεί ότι άνοιξε πυρ σε αυτά τα σημεία, με την οργάνωση Human Rights Watch να μιλά για «εγκλήματα πολέμου».
Πώς φτάσαμε στις αναφορές για λιμοκτονία
Τον Μάρτιο, το Ισραήλ επέβαλε πλήρη αποκλεισμό της εισόδου βοήθειας στη Γάζα, επικαλούμενο την άσκηση πίεσης στη Χαμάς. Εν μέσω διεθνών αντιδράσεων και κατηγοριών για μετατροπή της πείνας σε όπλο απέναντι στον παλαιστινιακό πληθυσμό, το Ισραήλ δημιούργησε τον Μάιο ένα νέο σύστημα διανομής βοήθειας το οποίο δεν θα επιβλεπόταν από τον ΟΗΕ, αλλά από το λεγόμενο «Ανθρωπιστικό Ιδρυμα της Γάζας» (GHF), ένα νεοσύστατο ίδρυμα που υποστηρίζεται από το Ισραήλ και τις ΗΠΑ. Η ισραηλινή κυβέρνηση έχει ισχυριστεί ότι μέσω αυτού έχει «καλύτερο έλεγχο των παραδόσεων βοήθειας», ενώ ο γενικός επίτροπος της UNRWA χαρακτήρισε τα κέντρα διανομής της GHF «σαδιστικές παγίδες θανάτου», με φόντο τα περιστατικά πολύνεκρων πυροβολισμών γύρω τους.
Στο νέο ισραηλινό σχέδιο προβλέπονται, ωστόσο, μόλις τέσσερα και απομακρυσμένα σημεία διανομής ανθρωπιστικής βοήθειας. Το αποτέλεσμα είναι χιλιάδες Παλαιστίνιοι να αναγκάζονται να περπατούν για ώρες μέσα σε μια εμπόλεμη ζώνη προκειμένου να εξασφαλίσουν τρόφιμα.
Παράλληλα, τα σημεία διανομής βρίσκονται σε περιοχές του παλαιστινιακού θύλακα οι οποίες τελούν υπό την κατοχή του ισραηλινού στρατού. Το Ισραήλ ισχυρίζεται ότι οι τοποθεσίες αυτές εξασφαλίζουν ότι η βοήθεια δεν θα καταλήξει στη Χαμάς. Με αυτήν την πρακτική, όμως, άμαχοι Παλαιστίνιοι καλούνται να περπατήσουν μέσα από σημεία που διεξάγονται εχθροπραξίες. Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Γάζας, περισσότεροι από 600 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στην προσπάθειά τους να φτάσουν στις νέες τοποθεσίες διανομής βοήθειας.
Στο μεταξύ, δημοσιεύματα δυτικών μέσων ενημέρωσης αναφέρουν ότι ακόμα κι αν ένας Παλαιστίνιος καταφέρει να φτάσει στο σημείο διανομής, αυτό δεν εξασφαλίζει την πρόσβαση σε τρόφιμα: Οι τοποθεσίες του GHF διανέμουν τρόφιμα για σύντομο χρονικό διάστημα και χωρίς συγκεκριμένο προγραμματισμό. Το χάος που επικρατεί στις διανομές τροφίμων αποτυπώνεται σε φωτογραφίες διεθνών πρακτορείων που δείχνουν Παλαιστίνιους να συνωστίζονται κατά χιλιάδες για λίγα τρόφιμα, ενώ άτομα τα οποία αντιμετωπίζουν προβλήματα κινητικότητας και οι ηλικιωμένοι αδυνατούν να διανύουν μεγάλες αποστάσεις. Την ίδια στιγμή, οι συχνές αναφορές για νεκρούς από πυροβολισμούς κοντά στα κέντρα διανομής έχουν τρομοκρατήσει τους αμάχους οι οποίοι καλούνται να ρισκάρουν τη ζωή τους προκειμένου να λάβουν πολύτιμη βοήθεια.
Υπό την πίεση της κοινής γνώμης
Με τις εικόνες χάους στη Γάζα να κάνουν τον γύρο του κόσμου, τον αριθμό των νεκρών Παλαιστινίων να έχει ξεπεράσει τους 60.000 όπως καταγγέλλεται, και την ισραηλινή Ακροδεξιά να μιλά δημόσια για μεταπολεμικό εποικισμό του παλαιστινιακού θύλακα, ορισμένες δυτικές κυβερνήσεις αναλαμβάνουν πλέον πρωτοβουλίες.
Πρόσφατο δημοσίευμα των New York Times αναδεικνύει την αυξανόμενη αντίδραση των δυτικών κοινωνιών απέναντι στις φερόμενες πρακτικές του Ισραήλ στη Γάζα καθώς και την απουσία ενός ορατού ορίζοντα τερματισμού του πολέμου. «Κανείς δεν έχει σαφή ιδέα για το πώς θα τελειώσει ο πόλεμος», αναφέρεται στο δημοσίευμα της αμερικανικής εφημερίδας.
Αυτή η αλλαγή στάσης αποτυπώνεται και σε δημοσκοπήσεις. Πρόσφατη έρευνα του Κέντρου Ερευνών Pew αποτύπωσε ότι σε 20 από τις 24 χώρες που συμμετείχαν, προέκυψε αρνητική άποψη για το κράτος του Ισραήλ. Περίπου τα τρία τέταρτα των ερωτηθέντων διατύπωσαν αρνητική άποψη στην Ελλάδα, την Αυστραλία, την Ολλανδία, την Ισπανία, τη Σουηδία και την Τουρκία. Σε άλλη δημοσκόπηση του Pew που διεξήχθη τον Απρίλιο στις ΗΠΑ, περίπου το 53% των συμμετεχόντων εξέφρασαν αρνητική άποψη για το Ισραήλ, σε σύγκριση με το 42% πριν από τις επιθέσεις της Χαμάς τον Οκτώβριο του 2023.
Σημαντικές αλλά προς το παρόν κυρίως συμβολικές κινήσεις
Με φόντο τις διεθνείς αντιδράσεις για τη Γάζα, ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, ανακοίνωσε πριν από μερικές ημέρες ότι το Παρίσι θα αναγνωρίσει τον Σεπτέμβριο το παλαιστινιακό κράτος. Παρότι δεν έκανε λόγο για τεχνητό λιμό στη Γάζα, ανέφερε ότι η τροφοδοσία του πληθυσμού αποτελεί «επείγουσα προτεραιότητα» ενώ μίλησε για «αφοπλισμό της Χαμάς» και «λύση δύο κρατών» την οποία η ισραηλινή κυβέρνηση δεν αποδέχεται.
Σε πρακτικό επίπεδο, πάντως, η εξαγγελία του Γάλλου προέδρου αποτελεί μια κατά βάση συμβολική κίνηση με δεδομένο ότι δεκάδες κράτη αναγνωρίζουν ήδη την Παλαιστίνη χωρίς, ωστόσο, να αποτελεί επίσημο μέλος του ΟΗΕ. Κάθε πλήρες κράτος-μέλος του ΟΗΕ, θα πρέπει να έχει εξασφαλίσει την έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας, όπου οι ΗΠΑ -ο βασικότερος σύμμαχος του Ισραήλ- ασκούν συστηματικά βέτο για να εμποδίσουν την αναγνώριση της Παλαιστίνης.
Αναλυτές εκτιμούν ότι η κίνηση Μακρόν αποτέλεσε τον καταλύτη ώστε και άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες να προχωρήσουν σε παρόμοιες προαναγγελίες αναγνώρισης, σε μια προσπάθεια να ασκηθεί πίεση στην ισραηλινή κυβέρνηση. Λίγες ημέρες μετά, σε προαναγγελία αναγνώρισης προέβη η Βρετανία, ο Καναδάς και άλλα δυτικά κράτη, ενώ τις τελευταίες ημέρες η ρητορική ευρωπαϊκών πρωτευουσών έχει κλιμακωθεί: Ο Βρετανός πρωθυπουργός, Κιρ Στάρμερ, μίλησε για «φρικτές καταστάσεις» στη Λωρίδα της Γάζας ενώ το Παρίσι χαρακτήρισε «τρομοκρατικές ενέργειες» τις βιαιοπραγίες των Ισραηλινών εποίκων στην κατεχόμενη Δυτική Οχθη.
Ανεπαρκείς και επικίνδυνες οι ρίψεις βοήθειας
Παράλληλα, εντάθηκαν και οι ρίψεις βοήθειας από αέρος στη Γάζα που διεξάγουν πολλά ευρωπαϊκά κράτη τα τελευταία 24ωρα, αν και ειδικοί εδώ και χρόνια υπογραμμίζουν ότι το πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί κατά αυτόν τον τρόπο.
Το ίδιο το Λονδίνο παραδέχθηκε ότι οι ρίψεις δεν επαρκούν. Ενδεικτικά, κάθε ρίψη στο παρελθόν περιελάμβανε 10 τόνους προμηθειών. Ωστόσο μόνο ένα φορτηγό, εάν του επιτραπεί η είσοδος στη Γάζα, μπορεί να μεταφέρει τη διπλάσια ποσότητα προμηθειών με πολύ μικρότερο κόστος.
Η πρακτική αυτή επίσης μπορεί να καταστεί και επικίνδυνη για όσους βρίσκονται στο έδαφος. Μόλις πέρσι, οι ρίψεις σταμάτησαν καθώς υπήρξαν περιστατικά θανάτων από πακέτα που έπεφταν πάνω σε ανθρώπους ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις τα πακέτα κατέληγαν στη θάλασσα. Μια ακόμα κριτική που έχει ασκηθεί στις εναέριες ρίψεις είναι ότι δεν μπορεί να εξακριβωθεί πως η βοήθεια καταλήγει σε αυτούς που έχουν πραγματική και άμεση ανάγκη.
«Οι ρίψεις από αέρος δεν είναι η λύση για την ανακούφιση του πόνου και αποσπούν χρόνο από αποδεδειγμένες λύσεις», σχολίαζε πριν από ένα χρόνο η οργάνωση International Rescue Committee με τον Ντέιβ Χάρντεν, πρώην διευθυντή της USAID στη Δυτική Oχθη, να κάνει λόγο τότε για συμβολικές κινήσεις.
Αυξανόμενη πίεση στον Τραμπ
Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στην Ουάσιγκτον, ο Τραμπ διέψευσε πρόσφατα τον «καλύτερό του φίλο» Μπέντζαμιν Νετανιάχου που είχε υποστηρίξει ότι στη Γάζα «δεν υφίσταται πείνα», δηλώνοντας πως θα πρέπει να είναι κανείς «πολύ ανάλγητος» για να μη σοκάρεται με όσα συμβαίνουν στη Γάζα. Πρόκειται για μια σημαντική δήλωση, δεδομένου ότι ο Αμερικανός πρόεδρος έδειχνε μέχρι πρότινος να έχει δώσει στον Νετανιάχου λευκή επιταγή όσον αφορά τις κινήσεις στο μέτωπο της Γάζας. Σε άλλη δήλωση σημείωσε ότι «ανησυχεί για τις αναφορές περί λιμού» αλλά επέρριψε την ευθύνη στη Χαμάς, κατηγορώντας την οργάνωση ότι κλέβει και ότι στη συνέχεια πουλά την ανθρωπιστική βοήθεια που εισέρχεται στον θύλακα.
Από εκεί και πέρα, πάντως, η αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους από τις ΗΠΑ όχι μόνο δεν φαίνεται να είναι στο τραπέζι αλλά η Ουάσιγκτον ασκεί πιέσεις προς την αντίθετη κατεύθυνση. Μια τέτοια περίπτωση είναι η δήλωση Τραμπ ότι μετά την πρόθεση του Καναδά να αναγνωρίσει την Παλαιστίνη μέσα στον Σεπτέμβριο, η εμπορική συμφωνία των δύο πλευρών «θα είναι δύσκολη». Παράλληλα, οι ΗΠΑ στηρίζουν το Ισραήλ στην απόρριψη της λύσης δύο κρατών: Ισραήλ και ΗΠΑ μποϊκόταραν την πρόσφατη διήμερη διάσκεψη για το θέμα.
Η κατάσταση στη Γάζα, ωστόσο, έχει προκαλέσει αναταραχή στην εκλογική βάση του Τραμπ, ασκώντας πίεση στην Ουάσιγκτον για λήψη πρωτοβουλιών. Εξέχοντα πρόσωπα στις τάξεις του κινήματος MAGA καταγγέλλουν ανοιχτά τόσο την κατάσταση στη Γάζα όσο και τη σχέση των ΗΠΑ με το Ισραήλ, όπως η βουλευτής των Ρεπουμπλικανών Μάρτζορι Τέιλορ Γκριν, η οποία υποστήριξε ότι στη Γάζα διεξάγεται «γενοκτονία», ζητώντας να παγώσει η αμερικανική βοήθεια στο Ισραήλ.
«Οι δικοί μου αρχίζουν να μισούν το Ισραήλ», είπε σύμφωνα με τους Financial Times ο Τραμπ, απευθυνόμενος πρόσφατα σε έναν ευκατάστατο Εβραίο των Ηνωμένων Πολιτειών.
Πηγή: kathimerini.gr