Στα τέλη Αυγούστου, αξιωματούχοι του Πενταγώνου συναντήθηκαν με Ευρωπαίους διπλωμάτες και μετέφεραν ένα σαφές μήνυμα: οι ΗΠΑ σχεδίαζαν να περικόψουν την παροχή ορισμένων μορφών στρατιωτικής βοήθειας στις χώρες της Βαλτικής, που είναι μέλη του ΝΑΤΟ και συνορεύουν με τη Ρωσία.
Ο αξιωματούχος Ντέιβιντ Μπέικερ τόνισε ότι η Ευρώπη πρέπει να στηριχθεί λιγότερο στις ΗΠΑ, καθώς η διοίκηση Τραμπ δίνει προτεραιότητα στην άμυνα της ίδιας της αμερικανικής επικράτειας.
Η ανησυχία των Ευρωπαίων ότι η Μόσχα θα αποθρασυνθεί δεν άργησε να βρει έδαφος. Την Παρασκευή, ρωσικά μαχητικά MiG-31 παραβίασαν τον εναέριο χώρο της Εσθονίας για 12 λεπτά, σύμφωνα με το Ταλίν, πριν αναχαιτιστούν από ιταλικά F-35.
Η Μόσχα αρνήθηκε ότι παραβίασε τον εναέριο χώρο, ισχυριζόμενη πως τα αεροσκάφη πέταξαν πάνω από διεθνή ύδατα. Λίγες ώρες αργότερα, ρωσικά αεροσκάφη πέταξαν χαμηλά πάνω από πολωνική πλατφόρμα εξόρυξης, ενώ την περασμένη εβδομάδα ρωσικά drones είχαν καταρριφθεί στην Πολωνία.
Η αντίδραση της Ουάσιγκτον ήταν μέχρι στιγμής συγκρατημένη. Ο Τραμπ σχολίασε το περιστατικό στην Εσθονία με καθυστέρηση, λέγοντας ότι μπορεί να εξελιχθεί σε «μεγάλο πρόβλημα». Για την περίπτωση της Πολωνίας περιορίστηκε σε μια αινιγματική ανάρτηση στο Truth Social που κατέληγε με τη φράση: «Εδώ είμαστε!».
Ύστερα από μήνες έντονης διπλωματικής δραστηριότητας – φιλοξενώντας τον Πούτιν στην Αλάσκα, πιέζοντας για εκεχειρία στην Ουκρανία, μεσολαβώντας για κατάπαυση πυρός στη Γάζα – ο Αμερικανός πρόεδρος δείχνει να αποσύρεται.
Σε αρκετές περιπτώσεις άφησε στους συμμάχους το βάρος της πρωτοβουλίας, περιοριζόμενος σε δηλώσεις στήριξης.
Σταδιακά στρέφει την προσοχή του σε εσωτερικά ζητήματα, όπως η εγκληματικότητα, η αντιμετώπιση «αριστερής βίαιης εξτρεμιστικής απειλής», όπως τη χαρακτηρίζει, και η μεταρρύθμιση του συστήματος βίζας.
Το καλοκαίρι, ο Τραμπ είχε ακολουθήσει διαφορετική τακτική: διέταξε βομβαρδισμό των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων σε υποστήριξη του Ισραήλ, ανακοίνωσε αποστολή συστημάτων Patriot στην Ουκρανία και απείλησε με σκληρές κυρώσεις τη Μόσχα.
Ωστόσο, η σύνοδος με τον Πούτιν κατέληξε άκαρπη και χωρίς πρόοδο για το Κίεβο. Μετά τη συνάντηση, ο Τραμπ υιοθέτησε τη θέση ότι μια εκεχειρία δεν αποτελεί προϋπόθεση για τη διαρκή ειρήνη – άποψη που συμπίπτει με του Πούτιν, αλλά όχι με των Ευρωπαίων συμμάχων.
Αναλυτές εκτιμούν ότι ο Τραμπ επιστρέφει στην προεκλογική του στάση. «Δεν ενδιαφέρεται να κάνει οτιδήποτε, εκτός αν πιστεύει ότι η πολιτική επένδυση θα έχει απόδοση», δήλωσε ο βετεράνος διπλωμάτης Ααρον Ντέιβιντ Μίλερ.
Απρόβλεπτος πρόεδρος, κουρασμένοι διπλωμάτες
Η στάση Τραμπ απέναντι στη Ρωσία και την Ουκρανία παραμένει αντιφατική. Την άνοιξη είχε αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο οι ΗΠΑ να αποσυρθούν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, προτού επανέλθει με έντονη εμπλοκή.
Παράλληλα, η αποστασιοποίηση του Λευκού Οίκου δεν είναι απόλυτη: τις τελευταίες εβδομάδες άρχισε η ροή αμερικανικών όπλων προς το Κίεβο στο πλαίσιο του προγράμματος PURL, μιας κοινής πρωτοβουλίας ΗΠΑ–ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, αναλυτές προειδοποιούν ότι η ήπια αμερικανική αντίδραση στις τελευταίες ρωσικές προκλήσεις μπορεί να ενθαρρύνει τον Βλαντιμίρ Πούτιν.
«Η περαιτέρω απεμπλοκή των ΗΠΑ θα οδηγήσει σε πιο προκλητικές κινήσεις από τον Πούτιν, καθώς θα θεωρήσει την Ευρώπη αδύναμη και διαιρεμένη – ειδικά χωρίς την αμερικανική στήριξη», είπε ο Αλεξ Πλίτσας, στέλεχος του Atlantic Council.
Ευρωπαίοι διπλωμάτες στην Ουάσιγκτον εκφράζουν ιδιωτικά εξάντληση από τη μεταβαλλόμενη στάση του Τραμπ. Προειδοποιούν ότι ακόμη κι αν ο πρόεδρος σκληρύνει ξανά τη γραμμή του απέναντι στη Μόσχα, η αξιοπιστία του θα είναι μειωμένη.
Στις 4 Σεπτεμβρίου, σε μια τεταμένη τηλεδιάσκεψη με Ευρωπαίους εταίρους, ο Τραμπ τους κατηγόρησε ότι περιμένουν οι ΗΠΑ να τους «διασώσουν» ενώ οι ίδιοι συνεχίζουν να αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο, στηρίζοντας εμμέσως τη ρωσική πολεμική μηχανή.
Την επόμενη εβδομάδα, είπε σε αξιωματούχους της Ε.Ε. ότι θα έπρεπε να επιβάλουν δασμούς 100% στην Κίνα και την Ινδία για τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου, παρουσιάζοντας το μέτρο ως προϋπόθεση για αμερικανική δράση.
Υποστηρικτές του Τραμπ λένε ότι απλώς απαιτεί από την Ευρώπη να υπερασπιστεί η ίδια την ασφάλειά της. Όμως αρκετοί διπλωμάτες βλέπουν παγίδα, καθώς τέτοια μέτρα είναι δύσκολο να περάσουν μέσα από τη γραφειοκρατία της Ε.Ε., που προτιμά τις κυρώσεις αντί για δασμούς.
Επισημαίνουν μάλιστα ότι ο Τραμπ έχει πρόσφατα μιλήσει για χαλάρωση των εμπορικών περιορισμών με την Ινδία.
Παραμένει αβέβαιο αν η παραβίαση του εναέριου χώρου της Εσθονίας την Παρασκευή θα αλλάξει τους υπολογισμούς του προέδρου.
Η αμερικανική διοίκηση δεν συγκινήθηκε ούτε από επιστολή βουλευτών της Εσθονίας, της Λιθουανίας και της Λετονίας που ζητούσαν επανεξέταση του σχεδίου για περικοπή στρατιωτικής βοήθειας.
«Πολλοί από τους Ευρωπαίους συμμάχους μας είναι από τις πλουσιότερες χώρες στον κόσμο», δήλωσε αξιωματούχος του Λευκού Οίκου. «Είναι απολύτως ικανοί να χρηματοδοτήσουν αυτοί τα προγράμματα, αν το επιλέξουν».
Reuters