Η κυβέρνηση Τραμπ έδωσε στη δημοσιότητα το πιο επιθετικό κείμενο εξωτερικής πολιτικής της προς την Ευρώπη από την επιστροφή της στον Λευκό Οίκο, κάνοντας λόγο για «το σκληρό ενδεχόμενο πολιτισμικού αφανισμού» στην ήπειρο και διακηρύσσοντας ότι οι ΗΠΑ θα στηρίξουν «πατριωτικά» κόμματα που αντιμάχονται τη μετανάστευση και προωθούν τον εθνικισμό.
Το νέο 33σέλιδο έγγραφο εθνικής ασφάλειας σκιαγραφεί μια «αγνώριστη» Ευρώπη, αποδυναμωμένη – όπως υποστηρίζει – από τις μεταναστευτικές πολιτικές. Υπογραμμίζει ότι «στόχος της Αμερικής» πρέπει να είναι να βοηθήσει την ήπειρο «να επανακαθορίσει την πορεία της» τις επόμενες δεκαετίες.
Η Ουάσιγκτον μιλά για «ενίσχυση της αντίστασης» υπέρ κομμάτων όπως το Reform U.K. στη Βρετανία και η AfD στη Γερμανία – το τελευταίο έχει χαρακτηριστεί εξτρεμιστικό από τις γερμανικές αρχές.
Το ύφος και οι διατυπώσεις παραπέμπουν ευθέως στη θεωρία της «Μεγάλης Αντικατάστασης», μια δημοφιλή συνωμοσιολογία σε κύκλους προσκείμενους στον Τραμπ, σύμφωνα με την οποία λευκοί πληθυσμοί αντικαθίστανται σκόπιμα από μη λευκούς μετανάστες.
Ρήξη με τους παραδοσιακούς συμμάχους
Στο κεφάλαιο «Προώθηση της ευρωπαϊκής μεγαλοσύνης», το κείμενο εξαπολύει δριμεία επίθεση σε κυβερνήσεις και θεσμούς της Ε.Ε., κατηγορώντας την Ένωση και «υπερεθνικούς οργανισμούς» ότι περιορίζουν την ελευθερία, φιμώνουν την έκφραση και παρεμποδίζουν την πολιτική αντιπολίτευση.
Η στρατηγική παρουσιάζει μια Ευρώπη που έχει – κατά την αμερικανική κυβέρνηση – χάσει την «πολιτισμική αυτοπεποίθησή» της και πρέπει να απαλλαγεί από «ανεδαφικές ρυθμίσεις» που την «πνίγουν».
Το έγγραφο δημοσιοποιήθηκε σε περίοδο αυξημένων διατλαντικών τριβών· την ίδια ημέρα η Ε.Ε. επέβαλε πρόστιμο 140 εκατ. δολαρίων στην πλατφόρμα X του Ελον Μασκ για παραβίαση κανόνων διαφάνειας, με τον αντιπρόεδρο Βανς να καταγγέλλει την κίνηση ως «επίθεση στην ελευθερία του λόγου και σε αμερικανικές επιχειρήσεις».
Αντιδράσεις στην Ευρώπη
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αντέδρασαν έντονα. Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γιόχαν Βάντεφουλ υπογράμμισε ότι το Βερολίνο «δεν δέχεται υποδείξεις από καμία χώρα ή κόμμα» και ότι ζητήματα όπως η ελευθερία της έκφρασης «δεν τίθενται υπό διαπραγμάτευση» μεταξύ συμμάχων.
Ο Ιταλός ευρωβουλευτής Μπράντο Μπενιφέι χαρακτήρισε το κείμενο «μετωπική επίθεση στην Ε.Ε.» και «εντελώς απαράδεκτο», κάνοντας λόγο για ακραίες διατυπώσεις και προειδοποιώντας για «έμμεσες εκκλήσεις παρέμβασης σε εκλογικές διαδικασίες».
Ο γερουσιαστής Κάρλο Καλέντα αποκάλεσε τον Τραμπ «εχθρό της Ευρώπης και της δημοκρατίας», τονίζοντας ότι «οι εκφοβισμοί δεν αντιμετωπίζονται με ευγένεια».
Αντίθετα, ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπαν υιοθέτησε ανάλογη ρητορική με την Ουάσιγκτον, κατηγορώντας την Ε.Ε. για αδυναμία και χαιρετίζοντας τις συνομιλίες ΗΠΑ–Ρωσίας για τον τερματισμό του πολέμου.
Ανατροπή στη στρατηγική για τη Μέση Ανατολή
Παρά την έντονα αντιπαραθετική στάση προς την Ευρώπη, η στρατηγική καταγράφει εντελώς διαφορετική προσέγγιση για τη Μέση Ανατολή. Καλεί να σταματήσει «το αμερικανικό πείραμα» επιβολής δημοκρατικών προτύπων στην περιοχή και προκρίνει την αποδοχή του υφιστάμενου status quo, ιδίως στις μοναρχίες του Κόλπου.
Απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ακόμη και στην εκτίμηση της CIA ότι ο πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν ενέκρινε τη δολοφονία του αρθρογράφου της Washington Post.
Ανησυχία για την Ουκρανία – Προσεγγίσεις που θυμίζουν Μόσχα
Το έγγραφο αναφέρεται και στον πόλεμο στην Ουκρανία, κατηγορώντας Ευρωπαίους αξιωματούχους για «μη ρεαλιστικές προσδοκίες» και επικρίνοντας κυβερνήσεις μειοψηφίας που – όπως υποστηρίζει – παραβιάζουν δημοκρατικές αρχές προκειμένου να περιορίσουν την αντιπολίτευση.
Υιοθετεί επίσης διατυπώσεις που παραπέμπουν σε ρωσική ρητορική, υποστηρίζοντας ότι οι ΗΠΑ πρέπει να αποτρέψουν «την αντίληψη και την πραγματικότητα» του ΝΑΤΟ ως «διαρκώς επεκτεινόμενης Συμμαχίας».
Ο Ιαν Λέσερ του German Marshall Fund σημειώνει ότι το έγγραφο «θα εντείνει τις ήδη υπάρχουσες ευρωπαϊκές ανησυχίες» για τις διατλαντικές σχέσεις και πιθανόν «θα ενισχύσει περαιτέρω την Ακροδεξιά». Κατά τον ίδιο, η στρατηγική εμφανίζει την Ευρώπη ως «αρνητικό υπόδειγμα» και υποδηλώνει μια Ουάσιγκτον όχι μόνο απομονωτική αλλά και μονομερή.
Το νέο κείμενο συνιστά την πιο καθαρή ένδειξη ότι ο Τραμπ επιχειρεί να χρησιμοποιήσει την εξωτερική πολιτική ως εργαλείο ιδεολογικής αναμόρφωσης της Ευρώπης: από την υποστήριξη εθνικιστικών κομμάτων έως την αμφισβήτηση ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και θεσμών, σηματοδοτεί σαφή απομάκρυνση από το μεταπολεμικό μοντέλο συνεργασίας.