Της Δάφνης Γρηγοριάδη*
Ο σημαντικός ρόλος του εμπορίου στην ελληνική οικονομία και οι επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης και του πληθωρισμού καταγράφονται στην Ετήσια Έκθεση Ελληνικού Εμπορίου 2022 που παρουσιάστηκε πρόσφατα από την Ελληνική Συνομοσπονδία Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ).
Η γενική εικόνα
Σύμφωνα με την έκθεση, η αντιμετώπιση της αύξησης των τιμών δεν θα είναι μια εύκολο άσκηση, καθώς ο πληθωρισμός ενδέχεται να μην αντιμετωπιστεί με μια αναπόφευκτη συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας.
Aγορά εργασίας
Οι ελληνικές εμπορικές επιχειρήσεις κατέγραψαν αύξηση της απασχόλησης και το 2021. Από το σύνολο της απασχόλησης του τομέα, το εμπόριο αυτοκινήτων είχε μερίδιο μόνο 4,3%, στο χονδρικό εμπόριο εργάζονταν το 40,5% του συνόλου, ενώ στο λιανεμπόριο το 55,2%. Ο κλάδος του λιανικού εμπορίου, είναι μεταξύ εκείνων που τους περισσότερους μήνες του έτους διαθέτει από τα υψηλότερα θετικά είτε από τα υψηλότερα αρνητικά ισοζύγια προσλήψεων- απολύσεων, με αποτέλεσμα να είναι εφικτή η απεικόνιση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των συνιστωσών που διαμορφώνουν το ισοζύγιο των καθαρών ροών. Τους περισσότερους μήνες του έτους, ο κλάδος καταγράφει θετικό ισοζύγιο, το οποίο κινείται σε υψηλά επίπεδα την περίοδο μεταξύ Μαρτίου-Ιουλίου. Σημαντικά αρνητικό ισοζύγιο φαίνεται να διαμορφώνεται τους μήνες Ιανουάριο, Σεπτέμβριο και Οκτώβριο. Σύμφωνα με την «ΕΡΓΑΝΗ» οι μισθωτοί που εργάζονται στον κλάδο τον Νοέμβριο 2022 ανέρχονται σε 302.552 από 300.740 τον αντίστοιχο μήνα το 2021. Κοιτάζοντας την εξέλιξη της μισθωτής απασχόλησης στο λιανικό εμπόριο, το διάστημα 2013-2022 υπάρχει αυξητική τάση.
Προμηθευτές
Το 2022, το 73% των επιχειρήσεων δεν διέκοψε την συνεργασία του με κάποιον προμηθευτή, ποσοστό που κινήθηκε στα ίδια επίπεδα με το 2020, αλλά εμφανίζεται αυξημένο με το 2021 (69% το 2021). Οι σχέσεις λιανικού-χονδρικού εμπορίου, επιστρέφουν σταδιακά στην κανονικότητα, χωρίς όμως να έχουν επιστρέψει στα επίπεδα του α’ εξαμήνου 2019. Εν μέσω της κρίσης των ανατιμήσεων, οι εμπορικές επιχειρήσεις φαίνεται πως αναζητούν υγιείς συνεργασίες γεγονός που κινείται αντίθετα από τη διαδεδομένη άποψη ότι βασίζονται, αναφορικά με την επιλογή προμηθευτή, αποκλειστικά στο κριτήριο του χαμηλού κόστους.
Ληξιπρόθεσμες Οφειλές
Το α’ εξάμηνο 2022 οι οφειλές προς την εφορία βαραίνουν το 28% των εμπορικών επιχειρήσεων, έναντι 23% το αντίστοιχο διάστημα το 2021. Ένα 20% έχει ληξιπρόθεσμα χρέη προς τα ασφαλιστικά ταμεία, ενώ το αντίστοιχο διάστημα του 2021 το ποσοστό ήταν 24%. Το 21% των εμπορικών επιχειρήσεων έχει οφειλές προς τους προμηθευτές του, έναντι 16% το αντίστοιχο διάστημα το 2021. Το 26% έχει επιχειρηματικό δάνειο το οποίο δεν έχει αποπληρωθεί μέχρι σήμερα και ένα 8% έχει οφειλές προς τις τράπεζες.
Ενεργειακή κρίση και εμπορικές σχέσεις
Το 49,7% των εμπορικών επιχειρήσεων δηλώνουν πώς οι πρόσφατες ανατιμήσεις στο κόστος ενέργειας έχουν επηρεάσει πάρα πολύ τον τζίρο της επιχείρησής τους. Ένα 76,7% μάλιστα δηλώνει ότι έχουν αυξηθεί οι τιμές πώλησης των προϊόντων τους, λόγω του υψηλού κόστους ενέργειας. Αναφορικά με το πότε θα επανέλθει η αγορά στη προ πανδημίας κατάσταση, το 22,3% θεωρεί πώς αυτό θα συμβεί σε βάθος 2-3 ετών. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός πώς ένα 20,6% δηλώνει πώς δεν γνωρίζει πότε θα επανέλθει η κατάσταση, γεγονός που αποτυπώνει την ενισχυμένη ακόμη αβεβαιότητα στην αγορά.
Ο Πρόεδρος της ΕΣΕΕ κ. Γιώργος Καρανίκας τόνισε: «Η μικρομεσαία εμπορική επιχείρηση τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια καλείται να αντιμετωπίσει τις συνέπειες των συνεχών κρίσεων που απειλούν την επιβίωσή της». Συνέχισε λέγοντας ότι «θα πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι το εμπόριο δεν είναι μια δευτερεύουσα δραστηριότητα της ελληνικής οικονομίας, αλλά σημαντική μεταβλητή στην διαδικασία της μεταστροφής του αναπτυξιακού μας μοντέλου».
Σύμφωνα με την κα. Βάλια Αρανίτου, Επιστημονική Διευθύντρια, ΙΝΕΜΥ- ΕΣΕΕ, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, «ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δοθεί στην καταναλωτική δαπάνη, η οποία όχι απλώς μειώνεται μεταξύ 2008-2021, αλλά αλλάζει η δομή της». Όπως εξήγησε, αποτυπώνεται πλέον μια κοινωνία, η οποία εισέρχεται στο λυκόφως μιας συρρικνωμένης ευημερίας, αφού όλο και μεγαλώνει το μερίδιο της δαπάνης για διατροφή.
Ο κ.Φραγκίσκος Κουτεντάκης, Συντονιστής Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης, δήλωσε «μια επιχείρηση που μπορεί “να περάσει” τις αυξήσεις που έχει από τους προμηθευτές της, στον πελάτη της, μπορεί να μη χάσει ή ακόμη και να κερδίσει». Αναφερόμενος στα τρόφιμα, δήλωσε «είναι το κύριο πρόβλημα -από κοινωνική σκοπιά- του πληθωρισμού. Είναι το κομμάτι του πληθωρισμού που επιβαρύνει το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Λαμβάνοντας υπόψιν αυτό που έδειξε η έρευνα από το 2008, ότι ένα μεγάλο μέρος της καταναλωτικής δαπάνης έχει μεταφερθεί στα αγαθά διατροφής, αυτό δείχνει ότι ο κόσμος γίνεται φτωχότερος κατά μέσο όρο, πράγμα που σημαίνει ότι περισσότερο μέρος του εισοδήματος κατευθύνεται προς είδη πρώτης ανάγκης και λιγότερο προς τα υπόλοιπα».
Ο κ. Θεόδωρος Πελαγίδης, Υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Καθηγητής στο Τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς, αναφορικά με τον πληθωρισμό δήλωσε «Η μεσαία τάξη στην Ασία, μέχρι το 2030 διπλασιάζεται από το 2015. Η ζήτηση της μεσαίας τάξης στην Ασία η οποία ήταν 18 τρισ., το 2030 υπολογίζεται ότι θα είναι 38 τρισ., γεγονός που σημαίνει πως θα υπάρχει μια πίεση ζήτησης προς τα αγαθά, η πίεση αυτή της ζήτησης πιθανώς θα διατηρήσει τις τιμές ψηλά».
Ο κ. Μιχάλης Αργυρού, Πρόεδρος Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων, Καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Πειραιώς, δήλωσε «το εμπόριο και ειδικά το λιανεμπόριο είναι ένας ευέλικτος και ανθεκτικός κλάδος, πιέζεται φυσικά από τις συνεχείς κρίσεις τα τελευταία χρόνια. Αυτές οι κρίσεις στην Ελλάδα, βρίσκουν τους επαγγελματίες και τους εμπόρους μας προετοιμασμένους καλύτερα σε σχέση με άλλες χώρες». Αναφορικά με το ενεργειακό κόστος δήλωσε «υπάρχει ήδη μια αποκλιμάκωση του κόστους ενέργειας, βέβαια δεν πιστεύω ότι η ενέργεια θα επιστέψει σύντομα στα προ πανδημίας επίπεδα».
*Η Δάφνη Γρηγοριάδη είναι Οικονομική Αναλύτρια.