Τη δεκαετία του 1990, η αρχόμενη καπιταλιστική ανάπτυξη της Κίνας δημιούργησε ζήτηση για ουκρανικά προϊόντα όπως χάλυβας, σιδηρομετάλλευμα, καλαμπόκι και ηλιέλαιο. Ωστόσο, τα πλέον πολύτιμα εξαγώγιμα προϊόντα από την τότε φτωχή Ουκρανία ήταν τα σοβιετικής εποχής όπλα που θεωρούσε περιττά.
Το Κίεβο πούλησε στο Πεκίνο εξαρτήματα αεροδιαστημικής, κινητήρες ελικοπτέρων και αρμάτων, καθώς και τεχνολογίες για την παραγωγή ραντάρ, θαλάσσιων αεριοστροβίλων και κινητήρων τζετ, ενισχύοντας τη μεταμόρφωση της κινεζικής αμυντικής βιομηχανίας. Ακόμη, παραδέχτηκε ότι μετέφερε παράνομα έξι πυρηνικά ικανά πύραυλους cruise Kh-55.
Η κορυφαία εξαγωγή στον στρατιωτικό τομέα ήταν η πώληση το 1998 του σοβιετικής εποχής αεροπλανοφόρου Varyag, που ξεκίνησε να κατασκευάζεται στο νότιο Ουκρανικό λιμάνι της Μικολάιβ, αλλά δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Η Κίνα υποσχέθηκε ότι το πλοίο θα χρησιμοποιηθεί για εκπαίδευση, αλλά τελικά το μεταμόρφωσε στο πρώτο της αεροπλανοφόρο, Liaoning.
Η Κίνα μπορεί να τερματίσει τον πόλεμο
Κατά τη διάρκεια του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας, η Κίνα έχει γίνει ο μεγαλύτερος ωφελούμενος από τον έντονο ανταγωνισμό μεταξύ Ρώσων και Ουκρανών κατασκευαστών drones. Όπως δηλώνει ο Αντρέι Πρόνιν, από τους πρωτοπόρους της χρήσης drones στην Ουκρανία, “πάντα ένας Κινέζος κατασκευαστής κερδίζει τα περισσότερα”.
Στην αποθήκη της σχολής εκπαίδευσης χειριστών drones στο Κίεβο, δίπλα σε δεκάδες μη επανδρωμένα οχήματα, από μικρά αντίγραφα διπλάνων Α’ Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι mini-πύραυλους τζετ, όλα τα drones περιέχουν εξαρτήματα κινεζικής προέλευσης – κινητήρες, πιλότους, μπαταρίες, θερμικές κάμερες και μονάδες πλοήγησης. Αυτά τα εξαρτήματα αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ουκρανικής βιομηχανίας drones, που παράγει εκατομμύρια «loitering munitions» κάθε χρόνο και είναι κρίσιμα για τη διατήρηση της ανθεκτικότητας της Ουκρανίας στον πόλεμο.
“Η Κίνα μπορεί να τερματίσει τον πόλεμο σε μία μέρα απλά διακόπτοντας τις εξαγωγές εξαρτημάτων drones είτε προς εμάς είτε προς τους Ρώσους”, σημειώνει ο Πρόνιν. Παρά τις προσπάθειες των Ουκρανών να παράγουν τοπικά βασικά εξαρτήματα, όπως πλαίσια, ηλεκτρονικά, κινητήρες και ραδιοεξοπλισμό, η βιομηχανία εξακολουθεί να εξαρτάται από κρίσιμες εισαγωγές – άλατα λιθίου, μαγνήτες νεοδυμίου, chips πλοήγησης και θερμικούς αισθητήρες – όπου η Κίνα διαθέτει δυσανάλογη ισχύ.
Πρέπει να αποκατασταθεί η στρατηγική συνεργασία;
Μετά τον πόλεμο, το Κίεβο θα πρέπει να επαναφέρει και να ενισχύσει τις σχέσεις με το Πεκίνο. Το 2011, ο Κινέζος Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ είχε επισκεφτεί το Κίεβο και υπέγραψε στρατηγική συμφωνία με τον τότε φιλορωσικό Ουκρανό πρόεδρο Βίκτορ Γιανουκόβιτς. Πριν από την εκκίνηση της πρωτοβουλίας Belt and Road το 2013, η Κίνα έβλεπε την Ουκρανία ως στρατηγικό κόμβο, λόγω της θέσης της στη Μαύρη Θάλασσα και στο δέλτα του Δούναβη.
Ωστόσο, το 2014 ο Γιανουκόβιτς κατέφυγε στη Ρωσία, η Μόσχα προσάρτησε την Κριμαία και ενθάρρυνε εξεγέρσεις στο νότιο-ανατολικό τμήμα της Ουκρανίας, οδηγώντας το Κίεβο να ψυχράνει τις σχέσεις του με το Πεκίνο. Παρά την ψύξη των διπλωματικών δεσμών, η Κίνα παραμένει σημαντικός οικονομικός εταίρος της Ουκρανίας: το 2020 οι εμπορικές συναλλαγές ανήλθαν στα 15,4 δισεκατομμύρια δολάρια, περίπου το 1/7 του συνολικού εξωτερικού εμπορίου.
Μετά τον πόλεμο, η Ουκρανία θα χρειαστεί να ανανεώσει τις σχέσεις, να εκσυγχρονίσει τις σιδηροδρομικές υποδομές, να επεκτείνει το λιμάνι του Δούναβη και να επιτρέψει στην Κίνα την κατασκευή εργοστασίων για κινεζικά αυτοκίνητα και μηχανές, χρησιμοποιώντας ουκρανικό χάλυβα. Οι κοινές επενδύσεις σε αεροπορία, φαρμακευτικά και πυρηνική ενέργεια θα ενισχύσουν τον ρόλο της Ουκρανίας όχι μόνο ως παραλήπτη αλλά και ως βασικού κόμβου – κάτι που δεν θα ωφελούσε τη Ρωσία.
Οι αναλυτές συμφωνούν ότι η Ουκρανία δεν μπορεί να αγνοήσει την κινεζική σφαίρα επιρροής. Η αποτυχία αποκατάστασης των δεσμών με την Κίνα θα κόστιζε ακριβά στην χώρα, καθώς θα αποκόπτει τη χώρα από μεγάλα τμήματα του Παγκόσμιου Νότου. Η Ουκρανία θα μπορούσε να αποτελέσει κρίσιμο σημείο του «Eurasian Steppe Corridor», συνδέοντας τη βορειοανατολική Κίνα, το Καζακστάν και τον Νότιο Καύκασο με τις χώρες της Μαύρης Θάλασσας, λειτουργώντας ως κόμβος και «γέφυρα» για εμπορεύματα αντί για στρατιωτικές δυνάμεις.
Με πληροφορίες από Al Jazeera