Η δεύτερη προεδρική θητεία του Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε μετωπικά απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Αμερικανός πρόεδρος χαρακτήρισε την ΕΕ «τερατούργημα» στο εμπόριο, υποστηρίζοντας ότι δημιουργήθηκε για να «εκμεταλλεύεται» τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στη συνέχεια, καθώς επέβαλλε τους υψηλότερους δασμούς του τελευταίου αιώνα, περιέγραψε την Ευρώπη ως «αξιολύπητη», για να κλείσει τη χρονιά αποκαλώντας την «αδύναμη» και «σε παρακμή».
Μέσα σε αυτό το κλίμα, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κατάφερε —προς έκπληξη πολλών— να εμφανιστεί στο γήπεδο γκολφ του Τραμπ στη Σκωτία, να χαμογελάσει στον φακό και να επικυρώσει μια εμπορική συμφωνία που θεωρείται ευρέως δυσμενής για την Ευρώπη. Το στιγμιότυπο με το «μπράβο» και τον υψωμένο αντίχειρα μετά τη συμφωνία στο Τέρνμπερι έγινε σύμβολο μιας δύσκολης χρονιάς για τη διατλαντική σχέση.
Οι μακροπρόθεσμες οικονομικές συνέπειες αυτής της σύγκρουσης θα φανούν με την πάροδο του χρόνου. Όμως το άμεσο πολιτικό αποτύπωμα είναι ήδη σαφές: η Ευρώπη αναγκάστηκε να συνειδητοποιήσει πόσο εξαρτημένη παραμένει από την αμερικανική στρατιωτική ομπρέλα — και πόσο περιορισμένα είναι τα περιθώριά της όταν καλείται να αντιδράσει συλλογικά.
Από την πρώτη στιγμή της επιστροφής του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, οι Βρυξέλλες προσπάθησαν να προετοιμαστούν. Σενάρια «ελεγχόμενης κλιμάκωσης» συζητήθηκαν, ενώ η Κομισιόν επιτάχυνε επαφές για εμπορικές συμφωνίες με τρίτες αγορές, από τη Λατινική Αμερική έως την Ασία. Παρά τις δηλώσεις περί «σθεναρής και αναλογικής απάντησης», η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν τόλμησε ποτέ να περάσει από τις απειλές στην πράξη.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, η Ουάσιγκτον αύξανε την πίεση: επαναφορά δασμών σε χάλυβα και αλουμίνιο, απειλές για «αμοιβαίους» δασμούς 20%, επιθέσεις στη ρυθμιστική πολιτική της ΕΕ για την τεχνολογία και τη φορολόγηση των ψηφιακών κολοσσών. Οι Βρυξέλλες απαντούσαν με λίστες πιθανών αντιμέτρων, «εμπορικά μπαζούκα» και ρητορική περί ενότητας — αλλά χωρίς τελική ενεργοποίηση.
Η αδυναμία των 27 κρατών-μελών να συμφωνήσουν σε μια πραγματικά επιθετική απάντηση υπονόμευσε την αξιοπιστία της Ένωσης ως ισότιμου διαπραγματευτή. Καθώς πλησίαζαν οι προθεσμίες που έθετε ο Τραμπ, έγινε σαφές ότι η Ευρώπη θα κατέληγε να αποδεχθεί έναν βασικό δασμό 15% — πολύ υψηλότερο από ό,τι θεωρούνταν αποδεκτό στην αρχή της χρονιάς.
Η συμφωνία του Τέρνμπερι, παρότι παρουσιάστηκε ως «οροφή» και όχι ως αφετηρία, ερμηνεύτηκε από πολλούς Ευρωπαίους αξιωματούχους και αναλυτές ως αναγκαστικός συμβιβασμός, που αντανακλά την εξάρτηση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ σε θέματα ασφάλειας και Ουκρανίας. Παράλληλα, σηματοδότησε μια υποχώρηση από τη μακροχρόνια δέσμευση της ΕΕ σε ένα σύστημα εμπορίου βασισμένο σε κανόνες.
Καθώς η χρονιά έκλεινε, οι προστριβές δεν είχαν κοπάσει. Η Ουάσιγκτον συνέχισε να πιέζει για αλλαγές στην ευρωπαϊκή ψηφιακή νομοθεσία, ενώ ο ίδιος ο Τραμπ επανήλθε με νέες προσβολές. «Είναι αδύναμοι», δήλωσε χαρακτηριστικά. «Δεν ξέρουν τι κάνουν στο εμπόριο».
Για την Ευρώπη, το 2025 δεν ήταν απλώς μια δύσκολη εμπορική χρονιά. Ήταν ένα σκληρό μάθημα για τα όρια της στρατηγικής της αυτονομίας, για το κόστος της εσωτερικής διχόνοιας και για το πόσο ευάλωτη παραμένει όταν η διατλαντική σχέση μετατρέπεται από συνεργασία σε ωμό συσχετισμό ισχύος.
Με πληροφορίες από POLITICO